یکی از اساسی ترین نیازهای محققین در عرصه ی حقوق اسلامی دسترسی به متون ناب فقهی و استفاده از نظرات فحول عرصه ی تحقیقات فقهی می باشد. جمع آوری و تجزیه و تحلیل آیات، روایات ونظرات اساطین و دانشمندان سلف کاری است که به آسانی در دسترس پژوهشگر قرار نمی گیرد، قلیل اند مردانی که با سعی و تلاش و اندیشه ورزی می توانند آثاری در خور و متین بر جای نهند. آیت الله العظمی ابوالقاسم خویی از بزرگ مردانی است که علی رغم کثرت تألیفات، آثارش پرمایه و راهگشاست. از آن جمله کتاب گرانسنگ مبانی تکمله المنهاج است که در زمینه مباحث جزایی اسلام به رشته تحریر در آمده است و حاوی مطالب بسیار مهمی در ابواب مختلف جزایی می باشد. با توجه به اهمیت مباحث جزایی از یک سو، و شیوه استدلالی آیت الله خویی در کتاب مذکور و اهمیت ویژه آن، بررسی کتاب مذکور از اهمیت خاصی برخوردار می باشد؛ لذا رساله حاضر بر آن است که به بررسی باب دیات(از ابتدای باب تا دیه اعضا) این کتاب گرانقدر بپردازد. از این رو در چهار فصل تنظیم گردیده است، در فصل اول کلیات مباحث مطروحه مورد بررسی قرار گرفته اند، در فصل دوم به بررسی دیه نفس و مباحث مربوط به آن پرداخته ایم، در فصل سوم موجبات ضمان مورد مطالعه قرار گرفته است و سرانجام در فصل چهارم به بررسی تزاحم موجبات ضمان پرداخته ایم. واژگان کلیدی: دیه، ضمان، اتلاف، مباشر، تسبیب، اجتماع سبب و مباشر، اجتماع اسباب