چکیده فرهنگ ایرانی مادامی که پیشتاز جوامع هم عصر خود بود، منشاء تاثیراث فرهنگی و هنری بر تمدن های همجوار بود .زمانی به خاطر ارتباطات سیاسی،اقتصادی و.. تازه های تمدن ها را چنان با فرهنگ و هویت بومی خود تلفیق می نمود که آدمی را در ریشه یابی و فهم دقیق موضوع به اشتباه وا می دارد.سکه با مفهومی که امروزه از آن در ذهن داریم، هخامنشی ها از تمدن لیدی به عاریت گرفتند، در همان ابتدا به چنان رشد وشکوفایی رسید که گویی ضراب خانه ها و هنرمندان ایرانی خود مبدع سکه بودند. تغییرات نوشتاری و نقوش روی سکه های ایرانی با سقوط و تاسیس حکومت ها دچار تغییرات محتوایی گردید.فرمانروایان این سرزمین به دلایل مختلفی موجبات این تغییرات و تحولات را فراهم می نمودند. این موضوع به ویژه در دوره ایلخانی تا صفویه با توجه به بیگانگی ، تفاوت نوع مذهب حکام با مردم ایران و نیز سیاست مذهبی و حکومتی آن ها دارای بیشترین تغییرات از نظر مضمون و نقوش انعکاس یافته بر روی مسکوکات می باشد.موضوع این پایان نامه به روند دگرگونی نقوش و شعائر مذهبی سکه های ایرانی از ایلخانی تا صفویه می باشد که در چهار فصل تحت عناوین:1- نگاهی اجمالی به اوضاع سیاسی، مذهبی، فرهنگی و هنری ایران از ایلخانی تا صفویه 2- جایگاه سکه در اقتصاد و جامعه ایران دوره میانه( 907-656 ه ق )3- سیر تحول شعایر مذهبی سکه های ایران از ایلخانی تا صفویه4- سیر تحول نقوش بر روی سکه های ایران از ایلخانی تا صفویه تدوین گردیده است. در فصل اول به بررسی و ارایه کلیاتی از اوضاع سیاسی ، اجتماعی و هنری دوره های مذکور پرداخته شده است. در فصل دوم به مباحثی از جمله: معنای لغوی سکه، پیدایش سکه، ضرابخانه و نگاهی کلی و تخصصی در جهت تنویر تغییرات شعائر مذهبی و نقوش روی سکه های دوره ی اسلامی تا تاسیس حکومت ایلخانی اشاره شده است. در فصل سوم ضمن بررسی شعائر روی سکه های مقطع مورد پژوهش براساس منابع کتابخانه ای و مسکوکات موزه های معتبر داخلی و خارجی در پایان شعائر آن دوره تشریح شده است. در فصل چهارم با بررسی نقوش روی سکه ایلخانی تا صفویه به بررسی دقیق نقوش حیوانی و هندسی روی سکه ها و تجزیه و تحلیل نهایی به ارایه جمع بندی در خصوص نقوش حکمرانان و سلسله ها پرداخته شد. ودر پایان نیز برخی نقوش روی مسکوکات با نقوش گچبری موجود تطبیق داده شد. کلمات کلیدی: نقوش، شعائر، ایلخانی،سکه،تحول