آنچه این رساله در پی آن است بررسی آثار اخلاقی فریضه حج می باشد. حج یکی از فریضه های مهم اسلامی است که به دلیل نقش اساسی که در حفظ و حراست اسلام دارد، همواره در میان مسلمانان جایگاه رفیعی داشته است. مسئله حج و محتوای گسترده و حرکت آفرین آن چنان است که مولای متقیان حضرت علی? می فرمایند: «لایزال الدین قائما ما قامت الکعبه». این عبادت عظیم دارای ابعاد فراوانی است که یکی از آن ابعاد بعد اخلاقی حج است. اگر به حج به عنوان یک سفر عبادی که در تربیت روحی انسان موثر است نگریسته شود تغییر و تحولات اساسی در حاجی ایجاد می نماید و از او یک انسان کامل می سازد حج هم در بعد اخلاق فردی و هم اخلاق اجتماعی، هم قبل از سفر، هم در طول سفر و هم پس از بازگشت می تواند به انسان ها درس ایمان، فداکاری استقامت، در مقابل وسوسه های شیطانی، نه گفتن به نفس اماره، کنار گذاشتن رذایل اخلاقی، دوری از تکبر و غرور را به خوبی بیاموزد و دانشگاهی است که استادش خداوند متعال و واحدهای درسی اش احکام مناسک و آداب و اسرار آنها است. در این نوشتار سعی شده است تا آموزه های اخلاقی حج در سه لایه احکام، آداب و اسرار مورد بررسی قرار گیرد.