نام پژوهشگر: فهیمه بساطی

سیر باستان شناسی ایران در دوره قاجاریه
پایان نامه دانشگاه تربیت معلم - تهران - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  فهیمه بساطی   حسین مفتخری

چکیده در دوران قاجاریه روابط سیاسی وفرهنگی ایران و اروپا وارد مرحله نوینی از تحولات بین المللی شد. جهان گردان و تجار و نمایندگان سیاسی کشورهای دیگر که به ایران سفر می کردند،متخصصینی را که در باب آداب و رسوم و فرهنگ و آثار باستانی و تاریخی ایران مطالعاتی داشتند،با خود به همراه می آوردند، که این متخصصان با ورود خود به ایران مطالعات باستان شناسی را رونق بخشیدند. فرانسویان از جمله ملل پیشگام در باستان شناسی ایران بودند و در این دوره عمده فعالیت ها در شوش متمرکز بود. نااگاهی شاه و درباریان از دانش تاریخ و باستان شناسی در این دوره ایران را عرصه تاخت و تاز استعمارگران می کند و متعاقب آن، با ورود هیأت های باستان شناسی، تاراج میراث ملی ایران به دست آنان آغاز می شود. اعطای دو امتیاز حفریات باستان شناسی یکی در سال 1895م و دیگری در سال 1900م توسط ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه، ضربه مهلکی بر پیکره میراث باستانی ایران وارد کرد. عملکرد ضغیف و منفعلانه دولت-مردان قاجاری در برابر این هیأت ها، بی توجهی نسبت به چپاول و اهمال در نگه داری آثارباستانی خبر از جهل وبی خبری آنان نسبت به ارزش میراث باستانی می دهد. ضمن اینکه مردم برای برخی از میراث باستانی قداستی آمیخته با جهل قائل بودند، بر ارزش این آثار واقف نبودند و در کنار طبقه حاکم مسولیت بخشی از تخریب آثار باستانی متوجه آنان است. در این دوره اقدامات باستان شناسان و حفاری آنان در مراحل ابتدایی خود بود و فعالیت ها و مطالعات شان متضمن نتایج مثبت و منفی متعددی در ایران بود.