نام پژوهشگر: شهره باقری کرم
شهره باقری کرم منوچهر توانگر
چکیده پژوهش حاضر به مطالعهی کاربردشناختی دادههای تحقیق، برگرفته از محاورات موجود در پیامکهای فارسی، در چارچوب نظریهی تضمنهای مکالمهای گرایس اختصاص دارد. از آنجا که یکی از انگیزههای اصلی استفاده از کلام غیرمستقیم در محاورات پیامکی رعایت ادب است، نظریهی ادب براون و لوینسون (1987) نیز معرفی و در بخش تحلیل دادهها مورد توجه قرار گرفته است. این نظریه با معرفی مفهوم وجهه، به ارائهی دستهبندی کاملی از راهبردهای مودبانه که محاورهکنندگان در تلاش برای کاهش تهدید ناشی از کنشهای تهدیدکنندهی وجهه مورد استفاده قرار میدهند، میپردازد. در راستای انجام این مطالعهی کاربردشناختی، ابتدا پرسشهایی مطرح و سعی شد که براساس رویکرد اتخاذی تحقیق، به آنها پاسخ داده شود تا 1) چگونگی رعایت اصل همکاری در محاورات پیامکی بررسی و با محاورات عادی مقایسه گردد، 2) انگیزههای محاورهکنندگان از بهکارگیری کلام غیرمستقیم مشخص شود، 3) چگونگی ایجاد تضمن از طریق صورتهای ابداعی موجود در پیامکهای فارسی بررسی گردد و 4) تضمنهای غیرمتعارف موجود در پیامکهای فارسی دستهبندی شود. برای رسیدن به این اهداف، ابتدا 1500 داده از میان محاورات پیامکی تعدادی افراد شرکتکننده در این پژوهش استخراج شد. سپس، با در نظر گرفتن مصادیق نقض راهکارهای مکالمهای، پارهگفتهای غیرمستقیم و دارای تضمن شناسایی شدند. بدین ترتیب دادههای ثانویه شامل حدود 90 محاورهی پیامکی به دست آمد. سپس، دادههای به دست آمده، براساس انگیزهی محاورهکنندگان از به کارگیری کلام غیرمستقیم، تحلیل و دستهبندی شدند. نتایج حاصل از تحلیل دادهها نشان میدهد که بهدلیل کانال ارتباطی خاصی که در محاورات پیامکی وجود دارد، تفاوتهایی بین رعایت اصل همکاری در این نوع ارتباط و محاورات عادی وجود دارد. از جمله اینکه محاورهکنندگان در این ارتباط، علاوهبر رعایت ادب و اثرگذاری بیشتر کلام، گاهی راهکارهای مکالمهای را بهدلیل ویژگیهای خاص این نوع ارتباط نقض میکنند. کانال ارتباطی مورد استفاده در این ارتباط همچنین، امکان خلق تضمنهای نامتعارفتری را نسبت به محاورات عادی فراهم میآورد که استنباط آنها مستلزم ارجاع دقیقتری به بافت است. از دیگر تفاوتهای موجود میان این دو مجرای ارتباطی میتوان به وجود فاصلهی فیزیکی بین محاورهکنندگان در ارتباط پیامکی اشاره کرد که به آنها این امکان را میدهد که بین خود و مخاطبانشان فاصلهی اجتماعی بیشتری نسبت به فاصلهی اجتماعی واقعی که بین آنها وجود دارد، قائل شوند. آنها همچنین انتظارات خود را در مورد میزان مرتبط بودن نوبتهای مکالمهای پایین میآورند. در مورد صورتهای ابداعی مورد استفاده در ارتباط پیامکی این نتیجه به دست آمد که این صورتها، گاهی دارای تضمن هستند، و گاهی هم بهعنوان ابزاری برای نشان دادن کلام غیرمستقیم مورد استفاده قرار میگیرند. بررسی این صورتها در پیامکهای فارسی همچنین نشان دادکه محاورهکنندگان از سه راهبرد مورد استفاده برای خلق این صورتها شامل بزرگنویسی حروف، استفاده از شکلکها و تکرار علائم و حروف نقطهگذاری بهره جسته تا معنایی اضافه بر معنای تحتاللفظی پیام خود، به آن بیفزایند.