نام پژوهشگر: سیما رستمی مهر

روش شناسی تفسیر بیان المعانی ملا حویش آل غازی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه الزهراء - دانشکده الهیات 1390
  سیما رستمی مهر   پروین بهارزاده

چکیده مفسران در طول تاریخ تفسیر، با روش های گوناگون به تفسیر قرآن پرداخته و هر یک به مراد خداوند نزدیک و گاه از آن دور شده اند، از این رو شناخت روش هایی که مفسر را به کشف مراد حقیقی خداوند نزدیک می سازد دارای اهمیت است. از شاخصه های مهم در روش شناسی تفسیر، شناخت مبانی تفسیری است. سید عبدالقادر ملا حویش آل غازی ، از مفسران اهل سنّت، اما از نوادگان امام موسی کاظم(ع) بوده که در قرن چهاردهم ، تفسیری به روش ترتیب نزول با نام « بیان المعانی علی حسب ترتیب النزول» نگاشته است. از مهم ترین مبانی تفسیری وی می توان به تدرّج در تشریع احکام اسلام، نزول قرآن در دو مکان و در دو زمان (مکی و مدنی )، توقیفی بودن ترتیب آیات و سور قرآن کریم ، مصونیت قرآن از تحریف، عدم نسخ در قرآن کریم و وحیانی بودن قرآن ، اشاره نمود. آل غازی در تفسیر خود به مباحث علوم قرآنی، کلامی ، فقهی و تاریخی می پردازد. شاخصه ی دیگر در روش شناسی تفسیر ، شناخت منابعی است که مفسر در تفسیر به آن استناد می نماید؛ مهم ترین استناد های تفسیری آل غازی در بیان المعانی عبارت از قرآن ، روایات و عقل و اجتهاد است . لذا روش عمده در این تفسیر جمع بین عقل و نقل است. آل غازی ، برخی از آیات نازله در شأن اهل بیت(ع) را پذیرفته است که پذیرش تعدادی از آنها به صورت ضمنی می باشد. در مقابل، نزول برخی آیات در شأن اهل بیت(ع) را نپذیرفته و گاه کسان دیگری را در نزول آیه دخیل می داند. اما نسبت به اهل بیت(ع) بخصوص علی(ع) ارادت کامل دارد. کلید واژه ها : ملا حویش، آل غازی، بیان المعانی، ترتیب نزول، روش شناسی تفسیر، مبانی تفسیر، استناد های تفسیری ، اهل بیت(ع).