با توجه به افزایش روز افزون جمعیت جهان (80 میلیون نفر در سال) بدون شک نیاز به مواد غذایی از جمله غلات و دانه های روغنی رو به افزایش خواهد بود. تلاش برای افزایش تولید در واحد سطح پیامدهای ناخوشایندی مانند افزایش آلودگی نیتروژنی و تخریب محیط زیست داشته است. یکی از شیوه-های بیولوژیکی برای افزایش تولید، استفاده بالقوه از میکرارگانیسم های خاک زی مفید که توانایی تثبیت بیولوژیکی نیتروژن ملکولی یا تولید مواد محرک رشد را داشته باشند، می باشد. از جمله این میکرارگانیسم ها باکتری های جنس azotobacer وazospirillum می باشند که به دلیل دارا بودن خصوصیات مهمی چون توانایی تثبیت نیتروژن، افزایش تحرک و قابلیت جذب عناصر غذایی و خصوصاً تولید هورمون های رشد گیاهی موجب بهبود شرایط تغذیه و رشد گیاه می شوند. در این تحقیق از 16 نمونه خاک سطح استان گلستان، 30 جدایه azotobacter جداسازی و آزمون های توانایی تثبیت نیتروژن ملکولی (با روش گاز کروماتوگرافی)، توانایی تولید اکسین (با روش رنگ سنجی)، تولید سیدروفور (با روش نیمه کمی در محیط cas-agarو توانایی انحلال فسفات های معدنی نامحلول (با روش رنگ سنجی) انجام پذیرفت. در نهایت جدایه 26 a. chroococcum و 49 a.irakense برای تهیه مایه تلقیح ها انتخاب شدند. به منظور تعیین پتانسیل این باکتری ها در بهبود رشد و نمو آفتابگردان آزمایشی روی دو رقم فرخ و آذرگل در یک طرح سه عاملی شامل باکتری، کود و تنش خشکی، به صورت فاکتوریل و بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار انجام شد و تأثیر این عوامل روی صفات فنولوژیک, عملکرد و اجزای عملکرد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که عامل باکتری اثر معنی داری روی صفات فنولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد دارد در حالی که عامل تنش باعث کاهش معنی داری روی عملکرد رقم آذرگل و صفات فنولوژیکی هر دو رقم شد. همچنین مشاهده گردید که عامل کودی تأثیری روی صفات مذکور ندارد.