نام پژوهشگر: الهه رنجبرایرانی

بررسی سفالینه های ایران باستان موجود در موزه دفینه( تپه گیان- گودین تپه)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای تجسمی 1390
  الهه رنجبرایرانی   کامران افشارمهاجر

این پایان نامه، حاصل پژوهشی است به شیوه توصیفی-تحلیلی، درباره سفالینه های پیش از تاریخ تمدن های تپه گیان و گودین تپه واقع در غرب ایران، که هم اکنون در مخزن موزه دفینه نگهداری می شوند. موضوع این پژوهش بررسی نقوش این سفالینه ها از دیدگاه بصری است و هدف آن فراهم نمودن مجموعه ای از این نقوش و ثبت و طبقه بندی و تحلیل فرم شناسانه آنهاست، این سفالینه های منقوش که همچون میراثی باارزش از گذشتگان به یادگار مانده و در دسترس ما قرار گرفته اند، گواهان زنده تاریخند که از طریق آنها می توان به احوال پیشینیان این مرز و بوم پی برد. جامعه مورد مطالعه این تحقیق تعداد 100 سفالینه منقوش است که خارج از دید عموم، در محل مخزن موزه نگهداری می شود و تا آنجا که از منابع بر می آید و طبق گفته مسئولان بخش سفال موسسه، تاکنون پژوهشی با این دیدگاه بر روی آنها صورت نگرفته است. در این پژوهش، نقوش به دست آمده از سفالینه ها طبقه بندی و طی جداولی مورد تحلیل فرم شناسانه قرارگرفتند و در نهایت مشخص شد که حدود 76 درصد نقوش تجریدی هستند، 16درصد، حیوانی و مابقی گیاهی. همچنین ویژگی هایی از قبیل خط و راستای غالب، چگونگی بافت و تقارن و ریتم و محدوده نقوش در جداول فوق مورد بررسی قرار گرفته و نتایج حاصل، نشان داد خطوط منحنی مواج و دایره ای بیشترین کاربرد را در ترسیم نقوش داشته اند، علاوه بر آن غالب بودن راستای مایل حاکی از پویایی نقوش است. به طور کلی حدود 80درصد نقوش متقارن بوده و 4/56درصدآنها دارای یکی از انواع بافت هستند. ریتم تکرار منظم به میزان 4/61 درصد در نقوش به کار رفته است و نقوش در 6 محدوده هندسی جای می گیرند. همچنین محل قرارگیری نقوش بر روی سفالینه ها به میزان 3/65 درصد بر روی شانه ظرف است، 7/23 درصد روی کل بدنه اصلی و 11 درصد بر روی نیمه فوقانی ظرف دیده می شود. در نهایت علاوه بر نگاهی اجمالی به معانی و مفاهیم نقوش، به مقایسه آنها با نقوش سفالینه های دو تمدن همجوار یعنی دشت خوزستان و جلگه مرودشت پرداخته شد و نتایج، شباهت های محتوایی و فرمی بسیاری را در کنار ویژگی های محلی در میان نقوش مناطق فوق نشان داد.