نام پژوهشگر: ابوذر بهادری
ابوذر بهادری علیرضا سپاسخواه
امروزه با گسترش و توسعه ی مدل های گیاهی کامپیوتری می توان اثر مدیریت های مختلف آبیاری را در مقیاس وسیع بدون صرف وقت و هزینه زیاد بررسی کرد. در این پژوهش اثر مدیریت های مختلف آبیاری بر عملکرد گندم زمستانه در باجگاه و مزارع زیر پوشش سد درودزن با استفاده از دو مدل کامپیوتری aquacrop و cropsyst ارزیابی شده است. این ارزیابی طی 33 سال با در نظر گرفتن 15 آبان به عنوان تاریخ کاشت انجام شده است. برای شرایط بدون محدودیت آب اثر برنامه بندی آبیاری بر اساس تخلیه 30%، 35%، 40%، 45%، 50%، 55%، 60% و 65%از کل رطوبت قابل دسترس منطقه ریشه بر محصول گندم زمستانه بررسی شده است. همچنین در شرایط محدودیت آب برای مقادیر مختلف آب در دسترس شامل 120، 240، 360 و 480 میلی متر زمان های آبیاری با عمق 120 میلی متر در هرنوبت جهت رسیدن به محصول بیشتر بهینه سازی شده است. نتایج حاصل از مدل aquacrop و cropsyst نشان داد که پتانسیل تولید ماده ی خشک گندم زمستانه در منطقه مورد بررسی به طور متوسط 18 تن در هکتار است. طبق شبیه سازی های مدل aquacrop و cropsyst محصول گندم به ترتیب بعد از تخلیه 50% و 55% از کل رطوبت قابل دسترس منطقه ی ریشه دچار افت معنی داری می گردد اما به هرصورت بیشترین بهره وری مصرف آب آبیاری زمانی حاصل می شود که برنامه ی آبیاری براساس تخلیه ی 65% از رطوبت قابل دسترس منطقه ریشه صورت پذیرد. در شرایط محدودیت آب در حالی که مدل aquacrop 240 میلی متر آب آبیاری را برای اطمینان از حفظ گیاه و برداشت محصول ضروری نشان می دهد مدل cropsyst نشان می دهد که تنها با انجام 120 میلی متر آبیاری در هنگام کاشت می توان از حفظ گیاه و برداشت محصول اطمینان داشت. در صورتی که بارندگی فصل رشد نزدیک به میانگین بلند مدّت بارندگی باشد نتایج بدست آمده از هر دو مدل نشان می دهد که برای دستیابی به حداکثر محصول آبیاری دوّم، سوّم و چهارم باید به ترتیب در دهه سوم فرودین ، دهه ی سوم اردیبهشت و دهه ی دوّم خرداد انجام شوند. هر دو مدل نشان می دهند که انجام آبیاری چهارم به خصوص در سال های تر ضرورتی ندارد زیرا از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست. مدل cropsyst به دلیل ضعف در برآورد تبخیر-تعرّق گیاه مرجع اختلاف مورد انتظار بین محصول تولیدی در سال تر و خشک را به خوبی نشان نمی دهد بنابراین استفاده از مدل aquacrop نسبت به این مدل ارجحیّت دارد.