در جریان این کار ابتدا به معرفی اجمالی انواع دیگهای بخار و بطور خاص دیگهای درام دار صنعتی که تکنولوژی ساخت آن در داخل کشور در دسترس است پرداخته و روشهای مرسوم کنترل دیگهای نوع اخیر را مرور نموده ایم. سپس به استخراج مدلی غیرخطی و از مرتبه پائین دینامیکی از فرآیند پرداخته و پارامترهای مدل را برای کی دیگ نمونه بدست آورده ایم. از مدل حاصله جهت شبیه سازی و آزمایش روشهای کنترل پیشنهادی سود جسته ایم. در بخش طراحی کنترل با دید کنترل تطبیقی جعبه سیاه به طرح سیستم کنترل مبادرت ورزیده و کار را از کنترل شناخته شده هم ارز قطعی آغاز نموده ایم و از آنجایی که این روش کنترل در مواجهه با فرایندهای همراه با تاخیر و زمانهای مرده - دیگ بخار چنین سیستمی است - ناکار آمد بود به اصلاح قانون کنترل براساس الگوریتم ساده حرکت در جهت عکس گرایان خطا و کنترل پیش بین یک گام به جلو پرداخته و نشان داده ایم که الگوریتم تطبیقی پیشنهادی در حل مساله تثبیت فشار بخار در حضور اغتشاشات بار در دیگ کفایت لازم را دارد. در ادامه با توجه به محدودیت های مدلسازی های خطی فرآیندهای غیرخطی ناشناخته، به اصلاح الگوریتم اخیر بر مبنای مدلسازی ورودی - خروجی عصبی پرداخته و توفیق الگوریتم حاصله را با شبیه سازی به تماشا نشسته ایم.در فاز بعدی کار با توجه به علاقه عمومی به حفظ کنترل کننده های ‏‎pid‎‏ سنتی در ساختارهای پیشرفته و علی الخصوص توفیق عام حاصله از استفاده از این رده از کنترلرها در حل مساله کنترل دیگ بخار در طی سالیان دراز، در ابتدا اقدام به استخراج نسخه جدیدی از تنظیم کننده خودار عصبی پارامترهای ‏‎pid‎‏ نموده و کفایت آن را با شبیه سازی بررسی کرده و در ادامه در جهت کاهش حجم محاسبات و در عین حال حفظ خاصیت تطبیق در ‏‎pid‎‏ ساختار جدیدی را که مرکب از یک کنترلر ‏‎pid‎‏ و یک کنترلر عصبی معکوس دینامیکی است پیشنهاد و توفیق آن در حل مساله کنترل فشار در دیگ بخار را به اثبات رساندیم.