اخلاق و تربیت از امور مهم همه ی زمان ها و زبان هاست. مولانا و سعدی، دو تن از شاعرانِ برجسته ی پارسی زبان اند که آثار آکنده از معرفت و حکمتِ آنان، پیراینده ی اخلاق از هر پلیدی و پرورنده ی سیرت ستوده در آدمیان است و در زمینه ی تربیت دو معلّمِ موفّق بوده اند. شهیدثانی نیز از دیگر معلّمان موفّق است که آداب معلّمی را با الهام از آموزه های دینی، در کتاب منیه المرید بیان نموده است. بنابراین در این پژوهش کوشیده ایم با کاوش در آثار مذکور این بزرگان و برخی متون دینی و هم چنین تطبیق و مقایسه ی آن ها، اخلاق و شیوه های نیکویی را که می تواند در موفّقیّت یک معلّم یا مربّی موثّر افتد، بیان کنیم. نتیجه ی مطالعات و مقایسه های مربوط بدین موضوع را در پنج فصل فراهم آورده ایم: فصل اول: به کلیّات یا مباحث مقدّماتی پایان نامه اختصاص یافته و درباره ی موضوع هایی از قبیل اهداف پژوهش، روش پژوهش و ... سخن به میان آمده است. فصل دوم: در این فصل به کوتاهی بر تاریخچه ی آموزش و پرورش جهان پرداخته ایم. فصل سوم: در این فصل به تاریخچه ی آموزش و پرورش ایران و نظریات تربیتی برخی از بزرگان تعلیم و تربیت ایران نگاهی انداخته ایم. فصل چهارم: مهم ترین فصل این پایان نامه است شامل موضوع هایی است که در مورد اخلاق و شیوه های نیکوی معلّمی با توجّه به آثار مورد تحقیق می باشد که برخی از آن‎ها عبارتند از: نیّت، بازخواست خویشتن، مصاحبت، انگیزه، شادی، تأثیر لقمه، بینش، نقش داستان ها و مَثَل ها، عکس العمل در برابر بدی و راه های حذف بدی ها. فصل پنجم: در فصل پنجم نتایج حاصل از این پژوهش ارائه شده است.