الف) موضوع، طرح مسئله و اهداف: هدف از پژوهش حاضر آن است که با اجرای آزمون های تولیدی و ادراکی، امکان آموزش واژه های زبان انگلیسی را از طریق آموزش در خواب به زبان آموزانی که زبان مادری آن ها فارسی است، بررسی نماییم. ب) مبانی نظری و پرسش های تحقیق: در این پژوهش سعی بر آن بوده است که با بررسی مسائل مربوط به ناخودآگاه انسان و چگونگی راهیابی به آن در هنگام خواب روشی برای تلقین و آموزش در خواب ارائه شود که بیشترین تأثیر را بر ناخودآگاه داشته باشد، به گونه ای که امکان بازیابی مطالب ارائه شده در خواب، در بیداری فراهم آید. به همین منظور مراحل خواب بررسی گردید و سپس به گزینش روش آموزشی مناسب جهت آموزش واژه ها در خواب پرداختیم. روش های متداول جهت آموزش واژه ها بررسی شد و روشی متناسب با ماهیت آموزش در خواب که تنها امکان ارتباط شنیداری را فراهم می آورد، انتخاب شد. پرسش های این پژوهش عبارتند از: 1-آموزش در خواب چه تأثیری بر میزان درک واژه های زبان انگلیسی می گذارد؟ 2- آموزش در خواب چه تأثیری بر میزان تولید واژه های زبان انگلیسی می گذارد؟ 3-پس از گذشت دو هفته، آموزش در خواب چه تأثیری بر میزان درک واژه های زبان انگلیسی می گذارد؟ 4- پس از گذشت دو هفته، آموزش در خواب چه تأثیری بر میزان تولید واژه های زبان انگلیسی می گذارد؟ 5- آموزش در خواب، پیش از آموزش در بیداری چه تأثیری بر میزان درک واژه های زبان انگلیسی می گذارد؟ 6- آموزش در خواب، پیش از آموزش در بیداری چه تأثیری بر میزان تولید واژه های زبان انگلیسی می گذارد؟ پ) روش تحقیق: ، از ابزارهای تحقیق که شامل 6 آزمون بود، در سه مرحله استفاده شد. آزمون ها شامل 20 واژه از اسامی حیوانات بودند که در 3 آزمون درک آن ها و در 3 آزمون تولید آن ها بررسی شد. در مرحله نخست، آموزش واژه ها در خواب ارائه شد و روز بعد، آزمون های ادراکی و تولیدی اجرا شد. در مرحله دوم، آزمون های تولیدی و ادراکی مربوط به همان واژه ها، پس از گذشت دو هفته، انجام شد و در مرحله آخر، برای بررسی تأثیر آموزش در خواب به عنوان یک ابزار کمک آموزشی، پیش از آموزش عادی، آموزش در خواب ارائه شد و روز بعد آزمون های ادراکی و تولیدی گرفته شد. آزمودنی های این پژوهش در مجموع 64 نفر از زبان آموزان موسسه کیش در تهران بودند که از این تعداد 32 نفر به عنوان گروه آزمایش و 32 نفر به عنوان گروه کنترل درنظرگرفته شدند. سن این گروه بین 18 تا 30 سال بود. ت) یافته های تحقیق: تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که در کلیه آزمون های تولیدی و ادراکی میانگین کلی نمرات گروه آزمایش که در خواب آموزش دریافت نموده بودند، بیشتر از میانگین نمرات گروه کنترل بود. با این حال، نتایج به دست آمده از آزمون t نشانگر این است که در آزمون تولیدی پس از دریافت آموزش در خواب، تفاوت معناداری بین میانگین کل نمرات در دو گروه آزمایش و کنترل وجودندارد، اما در دیگر آزمون ها تفاوت بین میانگین کلی دو گروه معنادار بود. بنابراین، آموزش در خواب بر فرایند درک واژه های زبان خارجی در روز پس از ارائه مطالب و 2 هفته پس از آن اثرگذار است. همچنین آموزش در خواب به عنوان یک ابزار کمک آموزشی بر فرایند درک و تولید واژه های زبان خارجی موثر است. بررسی خطاهای آزمودنی ها در آزمون های تولیدی و مقایسه نتایج آزمون ها نشان دهنده آن است که آموزش در خواب با شرایطی که در این تحقیق درنظرگرفته شد، موجب کسب نمرات بالایی نمی شود، اما می تواند در کنار آموزش در بیداری کمک شایانی به تسریع و تسهیل آموزش واژ ه ها نماید ث) نتیجه گیری و پیشنهادها: بررسی عملکرد گروه ها نشان داد که آموزش در خواب می تواند به درک واژه های زبان خارجی در بیداری کمک نماید اما اثرگذاری این روش تا حدی نیست که فرد بتواند واژه ها را تولید نماید. استفاده از این روش به عنوان یک روش کمک آموزشی بازده افراد را در درک و تولید واژه های زبان خارجی بالا می برد. در آینده می توان کارآمدی این روش را به صورت گسترده تر جهت آموزش ابعاد دیگر زبان بررسی نمود. همچنین می توان تأثیر عوامل گوناگون مانند طول واژه، جنسیت آزمودنی ها و یا تعداد جلسات آموزش در خواب را بررسی کرد.