نام پژوهشگر: نسیم صالحی فر
نسیم صالحی فر علی محمدی
چکیده: هدف از پژوهش حاضر، تحلیل محتوا و جست و جوی رد پای اندیشه های اسلامی در داستان های ادبیات کودکان و نوجوانان در سال های 1300 خورشیدی تا آغاز انقلاب اسلامی؛ یعنی 1357 بوده است. طبق تقسیم بندی انجام شده، تمام اندیشه ها در شش گروه: 1. اصول اعتقادی، 2. گرایش های عملی، 3. احکام، 4 . مراسم و مناسک اسلامی، 5. اخلاق اسلامی، 6. سایر موارد مانند تفکر و تدبر در آفرینش، پرورش عقل و خرد، مسأله ی روحانیت، اطلاعات دینی و قرآنی، اطلاعات تاریخی و …) قرار گرفته اند و هر کدام از آن ها دارای زیر مجموعه هایی هستند به عنوان مثال اصول اعتقادی دارای زیر مجموعه هایی چون: توحید، نبوت، معاد، امامت و عدل می باشد که ضمن توضیحی مختصر، برای هر یک مصداق هایی ذکر گردیده است. شاخص ها، طبق تحقیق توصیفی و تحلیلی از بین گروه سنی: «ب»(سال های اول دبستان)، «ج»(سال های پایانی دبستان)، «د»(دوره ی راهنمایی)، «ه»(دوره ی دبیرستان)، انتخاب شده است. در این پژوهش، در حدود پنجاه داستان و مجموعه داستان مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است که بیشتر آن ها را انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به چاپ رسانده است و سایر کتب از طریق انتشارات دیگر به چاپ و انتشار رسیده اند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که در این متون، درصد بالای اندیشه ها و مفاهیم موجود، به گرایش های عملی اختصاص دارد و کم بسامدترین آن ها احکام است. مراسم و مناسک، اخلاق، اصول اعتقادی و سایر موارد نظیر تفکر و تدبر در آفرینش، مسأله ی روحانیت و ... نیز، در آثار بررسی شده، نمود قابل توجهی داشته است. از میان داستان های این دوره، کتاب های منتشر شده از سوی کانون، کم ترین آمار حضور اندیشه های اسلامی را به خود اختصاص داده اند. اما در سایر کتب حضور اندیشه های دینی چندان نا محسوس نیست. لازم است یادآوری شود که چون موضوع پایان نامه، بررسی میدانی و آماری اندیشه های اسلامی در ادبیات کودکان دوره ای خاص بوده است، در ارزش گذاری و داوری درباره ی شیوه ی استفاده از این اندیشه ها و نوع نگاه نویسنده به آن ها کوششی صورت نگرفته است.