نام پژوهشگر: لیلا غفاریان

نشانه شناسی ترامتنی و گفتمانی نقاشی قهوه خانه ای با تاکید بر تصویر زن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر اصفهان - دانشکده هنر 1390
  لیلا غفاریان   بهمن نامورمطلق

چکیده نقاشی قهوه خانه ای یکی از هنرهای اصیل و مردمی فرهنگ ایرانی است که متأسفانه، مانند بسیاری از هنرهای دیگر این سرزمین آن گونه که باید مورد بررسی نظام مند قرار نگرفته است. این هنرها روابط بینامتنی و ترامتنی زیادی با دیگر متن ها و دیگر هنرها دارند و همین ویژگی است که کاربرد رویکرد ترامتنیت ژنت را به عنوان یکی از رویکردهای مهم برای تحقیق درباره این موضوع ضروری می سازد. ترامتنیت به روابط میان یک متن و متن های غیر خود اختصاص یافته است که بررسی بر گرفتگی های تصاویر نقاشی قهوه خانه ای را از آثار کلامی و تصویری ممکن می سازد. پژوهش حاضر به بررسی آثار نقاشی قهوه خانه ای در قالب گونه های مختلف با حضور زن می پردازد. همچنین این رساله، مطالعه چگونگی پیوستگی بینامتنی نقاشی های مورد مطالعه را با روایت های داستانی ادبیات فارسی بررسی کرده است و سپس به تطبیق آثار تصویری درون رشته ای و بینا رشته ای آن پرداخته است. دگرگونی ها و تغییرات فراوانی از روایت ادبی فاخرتا روایتهای عامیانه و در نهایت نقاشی قهوه خانه ای قابل مشاهده است. بر خلاف نظر عمومی این نوع نقاشی به جایگاه زن توجه ویژه ای دارد و حتی در برخی از تصاویر به ویژه -در گونه ی حماسی و مذهبی زن کنشگر اصلی قلمداد شده است. حضور زن در نقاشی قهوه خانه ای به شکل پهلوانی و مردانه است و همواره به روش های مختلف برای آزادی و هویت پایمال شده اش تلاش می کند. پرسش های اصلی این رساله این است که نقاشی قهوه خانه ای چه دگرگونی هایی در داستان اصلی ایجاد کرده است و این دگرگونی ها چه تأثیری بر معنای آن دارد؟ نقاشی های مورد مطالعه تا چه حد در روایت پردازی تصویری از متن های پیشین استفاده کرده است؟ چه پیش متن هایی نقش اساسی را در این تصویرپردازی داشته اند؟ و در نهایت جایگاه زن در این نقاشی ها چگونه ارزیابی می شود؟