خلاصه: یکی از نمادهای زیبای معماری اصیل ایرانی،کاروانسراها هستند. در واقع کاروانسراها نماد تاریخی وهنری این سرزمین اند. علل وفور این نمونه معماری، گستردگی فلسفه سفر وتجارت و پیشینه آن در ایران ومسیرهای کاروانرو بالاخص مسیر شاخص جاده ابریشم است که اعظم آن از خاک ایران می گذشته. در این رساله ابتدا به شناخت اقلیم وتاریخ منطقه کویری استان سمنان و به اجمال شهر دامغان (مشهور به صددروازه) وبعد شهرامیریه از شهرستانهای دامغان که کاروانسرای قاجاری سپهسالار درآن قرار گرفته پرداخته شده است. هسته اصلی بافت تاریخی شهر امیریه را قلعه مسکونی تاریخی امیریه تشکیل می دهدکه در فاصله ای کم ازآن، کاروانسرای سپهسالار وجود دارد ومنسوب به سپهسالار، داماد ناصرالدین شاه قاجار است. در بخشهای بعد، معرفی کاروانسرای سپهسالار و نگاهی اجمالی به قلعه امیریه داشته وپس از بررسی آسیب ها به ارائه طرح مرمت وطرح احیا برای کاروانسرای مذکور پرداخته چرا که احیای چنین مجموعه زیبایی که با گذشت زمان در معرض نابودی قرار دارد می تواند بیانگرهنر زیبای معماری بومی ایران باشد. هدف: شناخت کاروانسرای قاجاری سپهسالار در امیریه دامغان، ومرمت واحیا آن به عنوان یک مرکز فرهنگی – خدماتی امیریه در ارتباط با ساماندهی قلعه مسکونی تاریخی امیریه که در در نزدیکی کاروانسرا قرار گرفته و هسته اصلی بافت تاریخی امیریه را تشکیل می دهد. روش اجرا: توصیف ساختاروعملکردبنا براساس شواهد تاریخی، بررسی آسیبها و ارائه درمان (طرح مرمتی) وسپس طرح احیا برای ماندگاری بنا. (روش کتابخانه ای،مطالعات کمی – کیفی، برداشتهای محلی) نتایج: آشنایی با دواثر تاریخی که در عین زیبایی درمسیر بی توجهی قرار گرفته، وحفظ واحیای کاروانسرا با توجه به نقش آن درساماندهی قلعه و اینکه سبب احقاق هویت وپیشینه تاریخی سرزمین ایران وانتقال ارزشها واصالتها به نسلهای بعد همچون دیگر آثار معماری کهن خواهد شد. کلید واژگان: ساماندهی، قلعه، کاروانسرا، سپهسالار، امیریه، دامغان، مرمت، احیاء.