مرز سیاسی به پدیده ای اطلاق می شود که منعکس کننده قلمرو حاکمیت یک دولت بوده و مطابق قواعد خاص در مقابل حرکت انسان، انتقال کالا و یا نشر افکار، مانع ایجاد کند و دارای کارکردهای متفاوتی از جمله جداکنندگی، یکپارچه سازی، کشمکش، ارتباط و....می باشد. مرزها، حلقه ارتباط ما با بیرون و کشورهای همسایه است. امنیت مناطق مرزی و لزوم ایجاد و حفظ آن یکی از مهمترین مسائل هر کشور است بدون تردید ، داشتن مرزهای کنترل شده و مناطق مرزی بدون تنش و بحران در برقراری امنیت و اعمال حاکمیت دولت در هر کشور نقش کلیدی و هدایت کننده داشته و از سوء استفاده و دخالت های دشمنان داخلی و خارجی می کاهد و برنامه ریزی برای تأمین امنیت پایدار و پیشگیری از عدم تعادل آن امری اساسی و حیاتی برای نظام جمهوری اسلامی ایران به نظر می رسد با توجه به اینکه مناطق مرزی ایران اسلامی محل سکونت هموطنانی است که از نظر وضعیت اقتصادی، معیشت، اشتغال، مذهب و قومیت با وضعیت اکثریت قومی جامعه متفاوت است، دارای آسیب های امنیتی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بوده و توجه به آن نیز می تواند دستاوردهای بسیاری در همین زمینه ها در برداشته باشد. لذا به منظور بررسی شاخص های امنیت پایدار و کنترل مطلوب مرزها به ویژه در مرز خراسان جنوبی، تحقیق حاضر تدوین شده است. مهمترین هدف این پژوهش شناخت تأثیر عوامل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی بر امنیت این منطقه به منظور جلوگیری از هرگونه تنش و کنش ضدامنیتی به شمار می رود. لذا بر این اساس فرضیه های تحقیق و پیرامون این عوامل و ابعاد اساسی آن تدوین و سپس با توجه به تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق نسبت به ارائه نتایج و پیشنهادهای کاربردی اقدام گردیده است. واژه های کلیدی: مرز، مرزنشین، امنیت، امنیت پایدار و کنترل مطلوب.