تسلسل فرهنگی، گاهنگاری و الگوی استقراری فرهنگ های پیش ازتاریخ نواحی جنوبی قره داغ آذربایجان تاکنون چشم انداز باستان شناختی نداشته است؛ در حالی که ناحیه اهر و جنوب قره داغ به عنوان کانون پیوند و نقطه اتصال فرهنگ های پیش ازتاریخ منطقه شمال غرب فلات ایران هم اکنون مد نظر است. در این پژوهش، مسئله الگوی استقراری و سالیابی نسبی قره داغ جنوبی برپایه بررسی های میدانی مورد توجه و تأکید قرار گرفته است تا به سئوالاتی درباره شرایط گسست یا پیوست فرهنگی و تبعیت الگوی استقرار از متغییرهای فرهنگی و یا طبیعی منطقه جواب داده شود؛ که در نهایت، پس از طبقه بندی آثار باستانی پیش ازتاریخ منطقه به محوطه های محصور و گورهای عصر آهن میانه (حدود 1200 تا 800 ق. م.) که بیشتر از انواع کلان سنگی تریلیت و توده سنگی و صندوقه ای هستند، صحت فرضیات زیر براساس شواهد باستان شناختی سطح الارضی مورد تأیید قرار گرفته است. • الگوی استقرارهای پیش ازتاریخ قره داغ جنوبی از متغییرهای زمین سیمای طبیعی منطقه تبعیت می کند. • الگوی استقرارهای پیش ازتاریخ قره داغ جنوبی برای تمامی ادوار یکسان نیست؛ زیرا در منطقه گسست فرهنگی مشاهده می شود. • جغرافیای کوهستانی نیمه خشک منطقه، مانع از شکل گیری محوطه های باستانی چند لایه مثل تپه ها شده است. کلید واژگان: قره داغ، پیش ازتاریخ، عصر آهن میانه، محوطه محصور، گورهای کلان سنگی