بررسی نقوش و نشان های نمادین در سنگ نگاره ها و گچبری های دوره ساسانی، ضرورتی است که تاکنون به طور مستقل و مبسوط به آن پرداخته نشده است. در این پزوهش سعی گردید تا با مدد از شواهد باستان-شناختی و قرآین تاریخی این مهم مورد مطالعه قرار گیرد. برای تأمین این منظور، تمامی نقوش نمادین و نشان های رمزآلود موجود در سنگ نگاره ها و گچبری های دوره ساسانی که در محدوده جغرافیای ایران امروز قرار دارند، شناسایی گردیده و به دقت نیز مورد مطالعه قرار گرفته اند. تلاش برای نشانه شناسی یکا یک نقوش و نشان های نمادین و نیز روشن ساختن هویت واقعی و مفهوم حقیقی هر یک از آنها مهمترین هدف این پژوهش را تشکیل می داد. نتایج حاصل از این پژوهش که بر اساس هدف از نوع تحقیقات بنیادی و براساس ماهیت و روش از نوع تحقیقات تاریخ به شمار می رود، آشکارا نشان می دهد: - برخی از نمادها و نقوش نمادین موجود در نقش برجسته ها و گچبری های دوره ساسانی تحت تأثیر نمادهای غربی بوده لیکن به دلیل پویایی هنر ساسانی، به یک فاکتور هماهنگ در هنر این دوره و با هویتی ایرانی تجلّی یافته اند. - بیشتر نقوش و نشان های نمادین موجود در نقش برجسته ها و گچبری های دوره ساسانی ریشه مذهبی دارند. این نقوش هرچند در قالب نقوش متعددو متنوع گیاهی و حیوانی به نمایش درآمده اند، لیکن هریک از آنها به عنوان یک سمبل، معرف یکی از ایزدان دین مزدیسنا به شمار می روند. - نقوش نمادین و نشان های غیرمذهبی نیز عمدتاً معرف موضوعاتی چون: پیروزی، اسارت دشمن، احترام، طبقات اجتماعی و هویت اشخاص می باشند. کلمات کلیدی: ساسانی، گچبری، نقوش برجسته، مطالعات باستان شناختی، نقوش نمادین