شخصیّت و شخصیّت پردازی از عناصر مهّم در هر داستانی است. رفتار و کردار هر شخصیّتی در عرصه ی زندگی تأثیر گذار است، خواه این تأثیر خوشایند یا ناخوشایند باشد. در داستان های روایی یا نمایشی شخصیّت ها با آنچه می گویند و بدان عمل می کنند تشخّص می یابند. نویسنده می کوشد با خلق این شخصّت ها در داستان به گونه ای عمل کند که مخاطب از سنجش آن ها با معیارهای ایده آل و حقیقت مانندی بر باورپذیر بودنشان صحّه گذارد. این جستار، مفاهیم اصلی؛ شخصیّت و شخصیّت پردازی را در هشت فصل تحلیل کرده است. این مفاهیم در شش اثر به نام های؛ « سهم من » و « پدر آن دیگری » از « پرینوش صنیعی » « بعد از او » و « از این همه جا » از « تکین حمزه لو » « نفرین شدگان » و « مهمانی تلخ » از « سیامک گلشیری » بررسی شده و سپس علاوه بر معرّفی سه نویسنده، آثار آنان از نظر ساختار و مفهوم محتوایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در این بخش توجّه به شخصیّت ها، طبقه ی اجتماعی، سن و ویژگی های فردی و روحی آنان مورد توجّه واقع شده است.در پایان نیز ضمن تحلیل آثار نویسندگان، پرسش هایی با رویکردی شخصیّت پردازانه اعمّ از؛ هر یک از عوامل شخصیّت پردازی « توصیف، لحن، گفتگو و... » در داستان چه بسامدی دارد، سیر تحوّل شخصیّت ها به چه نحوی صورت پذیرفته، در ورود و خروج آنان از چه روشی بهره گرفته شده است و همچنین نقش توصیف و گفتگو، در روند تکامل شخصیّت ها، پاسخ داده شده است. در بیان دیدگاه نویسندگان نیز برای پرسش های ذیل، در جستجوی پاسخ می باشیم؛ قهرمانان او از کدام طبقه هستند؟ ویژگی های فردی و روحی آنان چیست؟ فعّال اند یا غیر فعّال؟ درون گرا هستند یا برون گرا؟ خوشبین هستند یا بدبین؟ احساساتی یا منطقی؟. از سوی دیگر چگونگی توصیف اشخاص از نظر نویسندگان، شرایط زندگی، اوضاع اجتماعی و فرهنگی همچنین کیفیت روانی آنها نیز مورد توجّه قرار گرفته شده است.