در این جستار تعامل ادبیات (رمان) و سینما با جامعه ی ایرانی در دهه های 30 تا 50، مورد بررسی قرار گرفته است. رویکرد اصلی این پژوهش نیز تاکید بر نقش گفتمانها و ایدئولوژیهای حاکم بر فضای جامعه با تکیه بر جریان روشنفکری بوده است. در این راستا جدال سنت و مدرنیته مهمترین مولفه، به شمار می رود که شیوه های زیست، اندیشه و ادراک حسی را تنوع بخشیده است. متاثر از چنین جدالی، ادبیات و سینما به عنوان شیوه های ادراک حسی در تعامل با اتفاقات اجتماعی گوناگون، رویکردهای مختلفی را از خود بروز داده اند که عمده ترین آنها از اوایل دهه ی 30 تا اوایل دهه 50 شامل: ملی گرایی، یاس و عدم تعهد، اسطوره گرایی و قهرمان سازی می باشد. از دیگر نتایج این جستار این بود که ادبیات و سینما جدا از میزان موفقیت آثار، در تعامل با اجتماع، تقریبا همگام با هم حرکت کردند.