گونه های دیپلوئید جنس triticum l. به عنوان خزانه ی ژنی (دهنده ی ژنوم a و b) گندم نان اهمیت زیادی دارد. خزانه وراثتی گندم خودروی دیپلوئید با عدد پایه (x = 7) به طور عمده شامل گونه های: triticum monococcum l., triticum urartu tum & gandyl., triticum boeoticum boiss. است که موضوع مورد بحث محققین طی سال های اخیر شده است. هدف از این مطالعه تعیین تنوع ژنتیکی و روابط خویشاوندی خزانه وراثتی گونه های دیپلوئید جنسtriticum ایران با استفاده از 11 مارکر مولکولی issr است. جهت انجام این بررسی تعداد 89 نمونه جمعیتی متعلق به گونه های t. monococcum, t. urartu, t .boeoticum از سراسر کشورجمع آوری و پس از کشت در گلخانه مراحل استخراجdna از برگ تازه جمعیت ها انجام شد. سپس برای تعیین دمای بهینه ی آغازگر،pcr گرادیان برای هر دسته از نشانگرهای ژنومی انجام شد. 9 ردیف آغازگر که تولید باندهای قابل تحلیل داشت انتخاب و فرآیند pcr پس از تعیین دمای مناسب برای آن ها انجام شد. براساس دندروگرام رسم شده (بر اساس ضریب jaccard به روش upgma) از بررسی 9 آغازگر issr و همچنین تحلیل مولفه اصلی (pca) در این تحقیق گونه ی t.urartu از دو گونه ی t. boeoticum و t. monococcum به طورکامل مجزا شده است و گونه-های دیپلوئید t. boeoticum و t. monococcum در یک خوشه قرار گرفتند. همچنین این دندروگرام به خوبی توانست زیرگونه های t. boeoticum را از هم جدا کند. دندروگرام جمعیت های متعلق به یک ناحیه ی جغرافیایی را در یک خوشه قرار داده است. نتایج این مطالعه تنوع ژنتیکی بالا در جمعیت ها مخصوصاً جمعیت های جمع آوری شده از غرب ایران را نشان می دهد که می تواند ناشی از سازگاری جمعیت ها با شرایط اکولوژیکی و اقلیمی این منطقه ی ایران باشد. تحلیل amova نشان داد که بخش عمده ای از تنوعات ژنتیکی مشاهده شده ناشی از فاصله ی ژنتیکی جمعیت های درون هر گونه است. با توجه به تنوع ژنتیکی این جمعیت ها به نظر می رسد جمعیت های خودروی دیپلوئید دارای پتانسیل بالایی برای داشتن آلل های عملکردی مفید برای اهداف اصلاح گندم و دیگر غلات برخوردارند.