نام پژوهشگر: آنیتا همایونفرد

بررسی سیر تحول در معنا و مفهوم تفکر انتقادی و تحلیل زمینه های همگرایی آن با تربیت دینی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1389
  آنیتا همایونفرد   سید مهدی سجادی

وجود تفکر انتقادی، برای دست یابی آدمی به رشد و بالندگی ضروری است. تفکر انتقادی، روش و نظریه ای مثبت است زیرا می تواند به آدمی این نوید را بدهد که در تمام عمر، باید بیندیشد، چون با نقد اندیشه و ساخت مجدد آن، زمینه برای اندیشیدن مداوم که جوهره اصلی انسان است فراهم می شود. تربیت دینی در قرن 21 باید به گونه ای اعمال شود که در مقابل چالش های موجود به بهترین شکل، مخاطبان را جذب کند. اگر تربیت دینی بتواند با روش های جدید منطبق شود، گام موثری برای جذب افراد به دینداری برداشته است. یک راهکار اساسی در جامعه ما، داشتن تفکر انتقادی در شیوه های تربیت دینی است. اهداف اصلی پژوهش حاضر، تبیینی از سیر تحول مفهوم تفکر انتقادی و بررسی دیدگاه متفکران مختلف درباره آن و نیز پاسخ به این پرسش اساسی است که آیا تربیت دینی، واجد ظرفیت تفکر انتقادی و مولفه های آن می باشد؟ و در صورت مثبت بودن پاسخ، شناسایی نمودن وجوه مشترک و همگرایی بین مولفه های تفکر انتقادی و تربیت دینی است. برای این منظور، از روش تحلیل مفهومی بهره گرفته شده است و مفاهیم مورد نظر در تحقیق به صورت تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته اند. در این تحقیق، پس از بررسی دیدگاه متفکران و صاحب نظران مختلف، ویژگی های مشترک تفکر انتقادی و تربیت دینی استخراج شده و مقایسه ای بین مولفه های هر دو پارادایم انجام گرفته است. حاصل این پژوهش، نشان دهنده هم خوانی و تطبیق برخی از مولفه های تفکر انتقادی با برخی از شاخص های تربیت دینی به ویژه ابعاد شناختی آن است و به نظر می رسد همگرایی تفکر انتقادی با تربیت دینی نه تنها ممکن، بلکه مطلوب هم می باشد. به دست اندرکاران تعلیم و تربیت، پیشنهاد می شود که جهت تعمیق باورهای دینی و جهت گیری درست، به تقویت بعد رفتاری و عملی تفکر انتقادی در تربیت دینی بیشتر توجه شود که پیامد آن، ارتقاء و پیشرفت افراد جامعه است.