نام پژوهشگر: فریبا فتوت
فریبا فتوت ایرج داداشی
مفاتیح الارزاق، دانش نامه ای مصور در رابطه با علم کشاورزی نوشته محمد یوسف نوری است و پرداختن متن و تصاویر آن به حرفه ی کشاورزی و زندگی کشاورزان در دوره ی قاجار، سندی ارزشمند از این مقطع تاریخی است. هدف از این مطالعه بررسی تصاویر این کتاب با تمرکز بر مضامین تصاویر و بر اساس تقسیم بندی آنها به تصاویر مربوط به کار کشاورزی، تصاویر گیاهان و تصاویر روایی براساس باورها، شرایط اجتماعی و داستان هایی از دوره ی معاصر نویسنده می باشد. بر این اساس گروه اول و دوم تصاویر با رویکردی توصیفی و تحلیلی و گروه سوم با رویکردی توصیفی، تحلیلی و تاریخی مورد مطالعه قرار گرفته اند و شیوه ی دستیابی به اطلاعات و گردآوری داده ها بر اساس مشاهده ی مستقیم تصاویر و متن کتاب و مطالعه ی منابع کتابخانه ای و اینترنتی بوده است. تصاویر عملیات کشاورزی، با توجه به ویژگی های علمی و هنری زمانه ی خود تصاویری علمی ارزیابی می شوند. تصاویر گیاهان در کتاب بیان گر نگرش مردمان به گیاهان در دوره هم عصر ترسیم این تصاویر هستند. سبک تصاویر نمایانگر ویژگی های کلی تصویرسازی عامیانه قاجار است و محتوای تصاویر روایی، بازتابی روشن از شرایط اجتماعی و فرهنگی دوره ی قاجار می باشد. به نظر می رسد ترسیم این تصاویر موجب ارتقاء ارزش های علمی و فرهنگی کتاب گردیده است.