نام پژوهشگر: مریم بلانیان

سنتز دی سالیسیلات، بررسی اثر کاتالیزور و مایع یونی بر آلکیل یا آسیل دار کردن هیدروکینون و مطالعات شیمی کوانتومی فنیل سولفونیل آزید، فنیل سولفونیل نایترن و مکانیسم واکنش آن ها
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه صنعتی اصفهان - دانشکده شیمی 1390
  مریم بلانیان   عبدالحسین دباغ

سالیسیلات ها دسته ای از ترکیبات هستند که به علت خواص ضد درد، ضد تب و ضدالتهابی بسیار باارزشند. شناخته شده ترین سالیسیلات ها سالیسیلیک اسید است که برای تسکین سردرد، التهاب و درد مفاصل به طور گسترده استفاده می-شود و برخی از آن ها در درمان حملات قلبی و سکته مغزی در سالمندان بکار گرفته شده است. اخیرا سالیسیلیک اسید به عنوان حدواسط در تولید محصولات شیمیایی کشاورزی، رنگ مو و محصولات رنگ استفاده می شود. علاوه بر خواص ضدالتهابی، ضد درد و ضد تب سالیسیلات ها خواص دیگری نیز دارند که ثابت شده از لحاظ درمانی مفید هستند. اثرات دارویی سالیسیلیک اسید و مشتقات آن به خوبی شناخته شده است. اثرات ویژگی های ساختاری بر روی خواص فیزیکی و شیمیایی و زیست فعالی این ترکیبات در بسیاری از مطالعات تئوری و تجربی مورد بررسی قرار گرفته که اخیرا به توانایی سالیسیلات ها به مهار تجمع پلاکتی توجه شده است. اخیرا گزارش شده است که مشتقات بنزوئیک اسید خواص ضد تومور خوبی دارند و به صورت گزینشی بافت تومور را کنترل می-کنند. سالیسیلیک اسید و مشتقات آن به علت اهمیت زیستی آن ها در شیمی دارویی و آنزیم برای شیمیدانان به موضوعی جذاب تبدیل شده است. سالیسیلات ها ترکیبات محلول در آب هستند و از تعدادی گیاهان به ویژه بید و اسپیره کوهی گرفته شده اند.. پس از شناسایی سالیسین به عنوان عصاره پوست بید و متعاقب آن سنتز آسپیرین، استفاده از سالیسیلات های طبیعی رد شده است. مهم ترین سالیسیلات، آسپیرین است. سدیم سالیسیلات نیز با اثرات مشابه استفاده شده است. به نظر می رسد فعالیت های آسپیرین به علت توانایی آن در مهار سیکلواکسیژناز (آنزیم محدودکننده سرعت بیوسنتز پروستاگلاندین) باشد.بنابراین یکی از اهداف این پروژه تحقیقاتی سنتز تعدادی از این مشتقات است. هدف دیگر سنتز دی سالسسیلاتها جهت بالا بردن قدرت ضد سرطانی، ضد درد، ضد التهاب و تب بر می باشد. در طی این پروژه تحقیقاتی، واکنش فریدل کرافتس ترکیب هیدروکینون با معرف های متیل کلروفرمات و استیک انیدرید برای سنتز مشتقات جدیدی از سالیسیلات ها و دی سالیسیلات ها مورد بررسی قرار گرفت. نقش کاتالیزور، نوع و مقدار آن، اثر افزایش دما و زمان واکنش، به منظور بهینه سازی راندمان ها بررسی شد. در این راستا، کاتالیزورهای آلومینیوم تری کلرید، آهن تری کلرید، نیکل دی کلرید، کلرید روی، بوران تری فلورید، همچنین کاتالیزورمایع یونی 3-کربوکسی پیریدینیوم هیدروژن سولفات سازگار با شیمی سبز و کاتالیزور هتروژن montmorilonite-k10 بکار گرفته شد. پیشرفت واکنش با تکنیک gc دنبال گردید و ساختار ترکیبات سنتز شده توسط تکنیک های mass، 1h-nmr، 13c-nmr و ft-ir شناسایی شد. مولکول های آزو به طور سنتی در رنگ و صنایع غذایی استفاده می شوند. در قسمت مطالعات تئوری این پایان نامه، ساختار ترکیب (4- سولفونیل آزید) فنیل)-1- آزید و حدواسط های نایترن و محصولات احتمالی حاصل از واکنش آن با نوربورنن با روش های hf و b3lyp با زیر مجموعه پایه 6-311+g* بهینه شده و آنالیز کانفورماسیونی آن ها مورد مطالعه قرار گرفت. به این ترتیب پایدارترین و ناپایدارترین کانفورمر ترکیبات فوق تعیین و سد انرژی چرخش حول پیوندهای اتصالی گروه آزیدی با حلقه فنیل محاسبه گردید.