نام پژوهشگر: فائزه شناور ماسوله

بررسی تطبیقی نقشمایه انسانی در ظروف دوره ساسانی و سلجوقی
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1389
  فائزه شناور ماسوله   محمود طاووسی

نقشمایه انسانی همواره جایگاهی خاص در هنر ایران و عناصر تصویری آن داشته است.در دوره ساسانی باتوجه به نوع حکومت و باورهای موجود، شاه به عنوان مرکز قدرت و نماد شکوه سلطنتی همواره جایگاهی ویژه را در نقوش به خود اختصاص داده است .با ورود اسلام به ایران و در سالهای اولیه آن ،ترسیم نقش انسانی مکروه دانسته و بسیار کم شد.در دوره سلجوقی به عنوان اولین و اصلی ترین دوره هنری بعد از اسلام ،مجددا تصاویر انسانی جایگاهی ویژه را به خود اختصاص داد و تصاویر به نوعی مجددا انسان محور شد،اما با توجه به تغییر آیین و باور هنرمند نسبت به دنیای پیرامون ،این بار تصویر و تعریف انسان ،جایگاهی معنوی یافت و با توجه به درونمایه و ذات او شکل گرفت .هدف از انجام این پژوهش بررسی نقوش انسانی ظروف ساسانی و تطبیق آن با نقشمایه های انسانی ظروف سلجوقی است که دراین میان چگونگی سیر توالی ،تداوم و یا عدم تداوم عناصر و بنمایه های تصویری بررسی خواهد شد. به طور کلی توالی و امتداد عناصر و مولفه های تصویری قبل از اسلام به ویژه دوره ساسانی در دوره های اسلامی و به طور اخص سلجوقی در(مضامین و نقوش ) به چشم می خورد .الهام از ادبیات ،صور نمادین سماوی ، برخی تقسیمات هندسه ای بر اساس فرم دایره ، نحوه ترسیم پرسپکتیو تصاویر ، نماد پردازی و چکیده نگاری برخی از وجه تشابهات تصویری این دو دوره است.داشتن انعطاف و حالت در نقشمایه های انسانی سلجوقی در برابر پیکره های با صلابت و عاری از احساس ساسانی و تفاوت در چگونگی نمایش بدن و نوع پوشش و نیز تزیینات آن از موارد وجوه تمایز نقوش انسانی این دو دوره است. پژوهش حاضر کتابخانه ای و اسنادی و به صورت مقایسه ای انجام شده است.