براساس تعریف برنامه توسعه سازمان ملل(undp)، توسعه انسانی یعنی" فرآیند بسط انتخاب های انسانی و افزایش سطح رفاه زندگی"، شاخص توسعه انسانی (hdi) با تکیه بر این رویکرد اساس اندازه گیری آن قرار گرفته است که خود متشکل از سه زیرشاخص: امید به زندگی، آموزش و تولید ناخالص داخلی است. تحقیق حاضر به بررسی و برآورد شاخص مذکور در ایران و به تفکیک استان در طول سال های اجرای برنامه چهارم توسعه (1384-1388) پرداخته است. روش بکار رفته در این تحقیق، روش کتابخانه ای و مقایسه ای است. نتایج بدست آمده مطالعه نشان می دهد یافته های تحقیق حاکی از آن است که شاخص توسعه انسانی در طی برنامه چهارم توسعه، روند رو به رشد داشته و این رشد در مقایسه با برنامه سوم توسعه و میانگین شاخص جهانی نیز مشاهده گردیده است. اما علی رغم بهبود توسعه انسانی در ایران، به دلیل عدم برخورداری یکسان استان ها از امکانات آموزشی، بهداشتی و درآمدی، اختلاف و پراکندگی شاخص توسعه انسانی در سطح استان ها زیاد است. در این بین در طول برنامه چهارم توسعه، استان های تهران، اصفهان و سمنان به ترتیب با میانگین 831/0، 795/0 و 795/0، توسعه یافته ترین استان ها و استان های سیستان و بلوچستان، کردستان و آذربایجان غربی، به ترتیب با میانگین 643/0، 690/0 و 709/0، جزء محروم ترین استان های کشور از لحاظ توسعه انسانی می باشند.