چکیده مقدمه: آستروسیت ها فراوانترین سلول سیستم اعصاب مرکزی و حدود 5 برابر نورون ها بوده و در عملکرد طبیعی مغز اهمیت دارند. آنها به آسیب مغزی با واکنشهای التهابی پاسخ داده لذا در دامنه بزرگی از بیماری های نورودژنراتیو نقش دارند. فعال شدن آستروسیت ها علاوه بر تغییرات ساختاری با بیان و آزاد شدن مولکول های مرتبط با التهاب حاد و مزمن و بالقوه سیتوتوکسیک همچون نیتریک اکساید (no)، اینترلوکین ها (ils)، پروستاگلاندین ها (pgs) و (tnf-?) tumor necrosis factor ? همراه می باشد. شیکونین، رنگیزه نفتوکوئینونی ریشه گیاه سنگدانه (lithospermum erythrorhizon) دارای اثرات ضد التهابی، ضد سرطانی، ضد hiv-1، ضد توموری و ضد انعقاد خون می باشد که در آسیای شرقی در درمان زخم ها و عفونت ها بسیار کاربرد داشته است. این مطالعه به جستجوی اثرات ضد التهابی و یا سمی غلظتهای شیکونین در محدوده ?m (1/0 تا 100) بر آستروسیت های کشت شده می پردازد. مواد و روش ها: مغز نوزاد 2 روزه موش صحرایی بعد از جدا سازی مننژ، هموژنیزه و در محیط dmemf12 + 10% fbs کشت شد و بعد از 10 روز آستروسیت ها جدا سازی، کشت و با خلوص بیش از 95% (به روش ایمنوسیتوشیمی) استفاده شدند. آستروسیت ها با غلظت های مختلف شیکونین ?m (100، 50، 30، 20، 10، 5، 5/2، 1، 5/0، 1/0) به مدت یک ساعت تیمار و سپس تحت اثر lps قرار گرفته و واکنش mtt برای بررسی میزان حیات سلول ها، و برای ارزیابی پیشرفت التهاب، میزان نیتریک اکساید (آزمون گریس) پس از 24 و 48 ساعت سنجش شد. نتایج: غلظت های ?m 30، 20، 10، 5، 5/2، 1 شیکونین فاقد اثر ضد التهابی و مرگ سلولی معنی دار بود، اما به خوبی در غلظت های ?m 5/0 و 1/0 منجر به کاهش تولید no و القاء اثرات ضد التهابی شد (p<0.001)، و در غلظت های ?m 100 و 50 منجر به کاهش تولید no و مرگ سلولی شد (p<0.001). بحث و نتیجه گیری: شیکونین منجر به کاهش تولید no توسط آستروسیت در غلظت های ?m 5/0 و 1/0 شد که ممکن است ناشی از مهار رهایش و مهار بیان عوامل التهابی و سیگنالینگ سلولی همچون ils و inos باشد. به این ترتیب می توان شیکونین را در محدوده غلظتی ?m 1/0 تا 5/0 به عنوان یک عامل با اثرات ضدالتهابی در سیستم عصبی بویژه بر آستروسیت ها شناسایی کرد با این حال شاید نتوان کاهش تولید no را به اثرات ضد التهابی شیکونین در غلظت های ?m 100 و 50 نسبت داد بلکه ممکن است ناشی از افزایش مرگ سلولی باشد که نتایج این را نیز نشان داد. کاهش نسبت پروتئینی bcl-2/bax و یا افزایش میزان ros و القاء آپوپتوزیز می توانند فرضیه های ممکن برای این اثرات در تحقیقات بعدی باشند. هر توجه به شیکونین به عنوان یک استراتژی درمانی در بیماریهای نورودژنراتیو باید با در نظر گرفتن اثرات سیتوتوکسیک آن در غلظتهای مذکور باشد.