نام پژوهشگر: نسرین کیوان فر

تاثیر سلنیم روی گلدهی و عملکرد دانه در گیاه کلزا (brassica napus l.)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم طبیعی 1390
  نسرین کیوان فر   رقیه حاجی بلند

کلزا (brassica napus l.) یکی از مهم ترین گیاهان زراعی و سومین منبع تولید روغن نباتی جهان است. سلنیم به عنوان یک عنصر ضروری برای انسان و جانوران محسوب می شود ولی برای گیاهان عالی به عنوان یک عنصر مفید شناخته شده است. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر سلنیم روی گلدهی و تشکیل دانه در گیاه کلزا بود. همچنین تاثیر سلنیم بر روی تحمل چند تنش بررسی گردید. گیاهان در دو محیط هیدروپونیک و پرلیت کشت داده شده و تیمارهای مختلف سلنیم، کمبود گوگرد و خشکی بر آن ها اعمال گردید. اثر مثبت سلنیم بر روی تحریک رشد رویشی در هر دو بستر جامد و هیدروپونیک مشاهده شد. غلظت بهینه ی سلنیم برای تحریک رشد رویشی در بستر جامد حدود 20 میکروگرم به ازای هر پایه ی گیاه و در محیط هیدروپونیک 5-2 میکرومولار بود. سرعت تثبیت خالص دی اکسید کربن در تیمارهای سلنیم افزایش یافت که به دلیل افزایش هدایت روزنه ای بود. رنگیزه های برگ تحت تاثیر تیمار سلنیم تغییر نیافت و منحصرا آنتوسیانین ها افزایش یافتند. اثر مفید سلنیم روی رشد گیاهان منحصرا در شرایط تغذیه ای کافی گوگرد مشاهده شد. در کمبود گوگرد، سلنیم به عنوان یک عنصر سمی عمل کرده و موجب کاهش رشد گیاهان گردید. سلنیم موجب تخفیف اثر تنش خشکی شد. فتوسنتز گیاهان در تیمار توام خشکی و سلنیم بیش از سایر ترکیب های تیماری بود. تحت تاثیر تیمار توام سلنیم و خشکی، غلظت قند محلول و آمینواسیدهای آزاد ریشه افزایش یافت و همزمان طول ریشه نیز بیشتر شد. هر دو عامل فوق می تواند موجب افزایش جذب آب از بستر خشک شود که در این آزمایش به خوبی در کاهش پتانسیل اسمزی برگ ها منعکس گردید. تیمار سلنیم اثر چشم گیری روی ویژگی های زایشی گیاه کلزا داشت. گیاهان علیرغم ورود به دوره ی زایشی، تحت تاثیر تیمار سلنیم مدت طولانی تری سبز باقی ماندند که می تواند به صورت اثرات ضد پیری سلنیم توجیه گردد. سلنیم موجب افزایش عملکرد میوه شد ولی بر روی عملکرد دانه موثر نبود، بنابراین می توان نتیجه گرفت که نقش عمده ی سلنیم، افزایش دوره ی نمو زایشی و تحریک رشد بخش های سبز گیاهان بوده ولی روی پرشدگی دانه موثر نبوده است