افغانستان یکی از مراکز پیدایش و تنوع ژنتیکی پیاز خوراکی (allium cepa l.) محسوب می شود. این پایان نامه در قالب سه آزمایش جداگانه به مطالعه خصوصیات مختلف 8 رقم بومی پیاز افغانستان شامل «حنایی هرات»، «زرد هرات»، «قرمز هرات»، «مزار شریف»، «کابل»، «سرپل»، «قندوز» و «بلخاب» پرداخت. در آزمایش اول خصوصیات مختلف کمی و کیفی ارقام بومی افغانستان به همراه رقم ایرانی «قرمز آذر شهر» و رقم تجاری «سوییت گرانو» در 3 فاصله کاشت روی ردیف 8، 11 و 15 سانتی متر، در شرایط مشهد بررسی شد. نتایج نشان داد تفاوت معنی داری بین ارقام مورد مطالعه در صفات میزان مواد جامد محلول، تندی، قطر، طول، قطر گردن و شاخص شکل سوخ، تعداد لایه خوراکی، تعداد مرکز، درصد سوخ های گردن قطور و دوقلو، سفتی بافت، درصد ماده خشک، وزن سوخ و عملکرد کل وجود دارد. این مطلب نشان دهنده ی وجود تنوع ژنتیکی زیاد بین این ارقام است. رقم بومی «زرد هرات» بیشترین عملکرد را تولید کرد (75/39 تن در هکتار). فاصله کاشت کمتر موجب تولید سوخ هایی کوچک تر، اما عملکرد بیشتر شد. در آزمایش دوم انبارمانی ارقام مذکور در دمای 5 درجه سانتی گراد و دمای انبار معمولی از 15 آبان تا 15 اسفند بررسی شد. نتایج نشان داد بین ارقام از نظر درصد کاهش وزن، درصد سبز شدن، طول جوانه سبز شده و وزن جوانه سبز شده به وزن سوخ، تفاوت معنی داری وجود دارد. رقم بومی «قندوز» بیشترین انبارمانی را داشت. به طور کلی انبارمانی پیازها در دمای 5 درجه سانتی گراد نسبت به دمای انبار معمولی بیشتر بود. در آزمایش سوم خصوصیات مرتبط با تولید بذر در ارقام مذکور ارزیابی شد. نتایج نشان داد ارقام مختلف در صفات تعداد روز تا ظهور گل آذین، شکوفایی چتر و رسیدگی بذور، طول ساقه گل دهنده، تعداد و قطر چتر، تعداد بذر در چتر، تعداد برگ، وزن هزار دانه و عملکرد بذر در بوته تفاوت معنی دار دارند. رقم بومی «حنایی هرات» بیشترین عملکرد بذر در بوته را داشت (81/8 گرم در بوته). بین صفات بسیاری از صفات مورد مطالعه همبستگی وجود داشت. به طور کلی، از تنوع موجود در ارقام بومی افغانستان می توان در برنامه های اصلاحی استفاده کرد.