چکیده: اهداف این طرح ارزیابی کیفیت آغوز در گاوداری های شیری صنعتی اصفهان و بررسی اثر شکم زایش و فصل زایش بر کیفیت آغوز بود. نمونه های آغوز از 11 گاوداری شیری صنعتی از زمستان سال 1389 تا پائیز 1390 جمع آوری شدند. نمونه های آغوز 365 گاو هلشتاین، برای غلظت igg، igm، چربی، پروتئین، لاکتوز، ماده جامد، کلسیم و فسفر مورد آنالیز قرار گرفتند. غلظت آنتی بادی ها به روش الایزا با استفاده از کیت های شرکت بتیل (kit e10-118 and 101) اندازه گیری شدند. غلظت igg و igm به ترتیب 83/35 و 82/5 میلی گرم در میلی لیتر بود. درصد چربی، پروتئین، لاکتوز و ماده جامد به ترتیب 75/4، 5/18، 2 و 24/27 بود. غلظت کلسیم و فسفر به ترتیب 73/2691 و 32/1937 میلی گرم در کیلوگرم بود. حجم آغوز تأثیر معنی داری بر هیچ کدام از فراسنجه های آغوز نداشت. فصل زایش تأثیر معنی داری بر غلظت آنتی بادی های آغوز داشت. غلظت igg و igm در زمستان بیشترین میزان بود. در پائیز و بهار غلظت آنتی بادی های نوع g کمترین بود. ضمن اینکه فصل تابستان در رده دوم نسبت به زمستان از نظر غلظت igg قرار گرفت. تأثیر فصل بر غلظت چربی آغوز گاوها تفاوت معنی داری داشت (05/0p = ). پائین ترین درصد چربی در پائیز و بهار مشاهده شد. تأثیر فصل بر کلسیم و فسفر آغوز گاوها معنی دار بود (0001/0p = ). به طور کلی برای هر دو عنصرکلسیم و فسفر، فصل تابستان تفاوت معنی داری با سایر فصول (0001/0p = ) داشت. در تابستان بالاترین میزان کلسیم و فسفر در آغوز گاوها وجود داشت. شکم زایش تأثیر معنی داری بر غلظت igg و هم چنین غلظت igm نداشت. اگرچه روند افزایشی غلظت ig با بالارفتن تعداد شکم گاو دیده شد ولی گاوهای شکم چهارم به طور معنی داری نسبت به سایر شکم ها از نظر غلظت igg در پائین ترین میزان بودند. روند کاهشی در غلظت کلسیم و فسفر با بالارفتن تعداد شکم گاو مشاهده شد ضمن اینکه میزان کلسیم و فسفر در سن سوم به بعد تقریباً به حد ثابتی رسید. نتایج آماری حاصل از مدیریت آغوز در گله های اصفهان، به نظر قابل قبول می باشد ولی توجه به یکسری نکات برای عملی شدن آنچه در تئوری مطرح است در گاوداری ها امری ضروری است. یکی از عوامل مدیریتی مطرح، بحث عدم استفاده ازآغوز تلیسه ها است که متأسفانه در بعضی گاوداری ها، به خصوص در گله های بزرگ، آغوز تلیسه ها دور ریخته می شود. نتایج حاصل از این مطالعه حاکی از آن است که اثر فصل زایش بر غلظت ایمنوگلوبولین ها موثرتر از شکم زایش است. با توجه به اینکه تنها 6/18% از نمونه ها غلظت igg بالاتر از 50 میلی گرم در میلی لیتر داشتند، لذا پیشنهاد می شود که گاوداری های صنعتی اصفهان تعیین کیفیت آغوز را بیشتر براساس اثر فصل تا تعداد شکم گاو مورد توجه قرار دهند. ضمن اینکه می بایستی تلاش های خود را در زمینه بهبود کیفیت آغوز بیشتر از گذشته به منظور تضمین سلامت و آینده ی تلیسه های جایگزین و بقای گاوداری ارتقا بخشند.