این تذکره، در معرفی شماری از بانوان پارسیگوی است. محمودمیرزا این تذکره را در چهار مجلس فراهم آورده است که مجلس اول در زندگی و نمونه شعر شاهزادگان، مجلس دوم در بانوان شاعر حرمسرا، مجلس سوم در معرفی چهار بانوی شاعر ایرانی و مجلس چهارم که در زندگی بانوان شاعری است که در روزگار گذشته میزیستهاند. با خوانش این تذکره به حضور زنان در عرصه شعر و شاعری و گاه اجتماعی در دورهقاجار پیمیبریم.

شعرفارغ از توصیف و تصویر، سخنی عادی است. زیبایی و تاثیرگذاری اشعار، مرهون تصاویر و توصیفاتی است که از تخیل شاعران نشات می گیرد. درمیان تصویرسازی های متفاوت، توصیف صبح، یکی ازمضامین وتصاویرمشترک درمیان شعرای فارسی زبان است. فردوسی و خاقانی شروانی نیزدرشمارآن گروه ازشاعرانند که به این امر، توجه بسیار داشته اند. لذا محقق برآن شد تا پژوهشی دراین خصوص انجام دهد. نگارنده با توجه به وسعت و گستردگی شاهنامه ی فردوسی و قصاید خاقانی بررسی و مطالعه ی موردی را برای انجام پژوهش برگزید. در شاهنامه بخش پهلوانی، و دردیوان قصاید خاقانی ، ده قصیده با مطلع صبح انتخاب گردید. نتایج به دست آمده ازپژوهش بیان گراین است، که هردوشاعردرتوصیف صبح ازآرایه های ادبی تصویری استفاده نموده اند. تشبیه، استعاره، کنایه و اسناد مجازی مورد توجه هردوشاعرقرار گرفته است. عنصر رنگ و صبغه ی اشرافی نیزدراشعارهردوشاعرقابل بررسی است. دراشعارفردوسی، به ترتیب اسناد مجازی، عنصررنگ و کنایه بالاترین بسامد را دارد. درقصاید خاقانی، شاعربه ترتیب به استعاره، تشبیه و صبغه ی اشرافی رویکرد خاص داشته است.

در تاریخ ایران هجوم مغولان، بیش از سایر حملات در تمدن، فرهنگ و موجودیت این سرزمین تاثیر به جای گذاشته است. هجوم مغول، فرهنگ غنی و دیرپای ایرانی را برای مدت های مدید از عرصه فعالیت و سر زنده بودن دور ساخت. این هجوم و تخریب برای گروه ها و متفکران اجتماعی و فرهنگی آن دوره غیر قابل پیش بینی بود. این تهاجم، از گسستی تاریخی- فرهنگی اشاره دارد. این گسست نتوانست فرهنگ و تمدن ملی ایرانیان را از پای درآورد. اما با افزودن تملق، تزویر و ریا، به آن صدمه زد که آثار آن هنوز نیز در تار و پود زندگی ما مشاهده می شود. مغولان با وجود تسلط دورانی کوتاه بر ایران، خود به ناچار تسلیم این فرهنگ شدند و آداب و رسوم، رفتارها، خوشی ها، ناخوشی ها، جشن ها و آیین های ملی ایرانیان را پذیرا شدند. تاریخ جهانگشا توانست به شیوه خود از نابودی علم وادب ایران جلوگیری کند.عناصر فکری جوینی او را بر آن می دارد که رویدادهای تاریخی را با دقت بررسی کند تا سخنی بر خلاف حقیقت نگوید و این امر ناشی از ایمان وفرهنگ دینی اوست. بررسی وتحلیل موضوعی تاریخ جهانگشا ،اوضاع فرهنگی – اجتماعی وحتی سیاسی دوره استیلای مغول را به روشنی بیان کند.به همین منظور برای درک بیشتر تأثیرات متقابل برخورد دو فرهنگ متفاوت ،این اثر ارزشمند مورد نگاهی نو قرار گرفته است .

مولانا محتشم کاشانی ازشاعران پارسی گوی سده ی دهم هجری است. مضامین اشعاروی باتوجه به شرایط اجتماعی وفرهنگی وعلمی عصر او به مسایل مذهبی ومدح ومنقبت ائمه شیعه ومدح سلاطین صفوی اختصاص یافته است. این پژوهش به استناد دیوان اشعاراو فرهنگواره ای ازلغات وترکیبات واشارات قرآنی،احادیث وابیات عربی،اصطلاحات دیوانی،عرفانی و...است که به صورت الفبایی تنظیم شده است. نتایج به دست آمده ازاین پژوهش بیانگر افزونی تلمیحات واشارات قرآنی و درمرتبه بعد احادیث وضروب الامثال و اصطلاحات دیوانی، عرفانی، موسیقی، طبی، صرف ونحووعلوم عقلی است. محقق ضمن شرح وتوضیح مواردفوق دردیوان محتشم سعی نموده است تاخواننده رابا مضامین ونکات دلفریب اشعارشاعر آشنا کند ودشواری های دیوان اورا برای خوانندگان تسهیل نماید وزمینه را برای شناخت عمیق دوستداران ادب پارسی ازشاعروپایگاه وقدرت شاعری وی درادبیات ایران زمین فراهم نماید بااین امیدکه این تلاش ناچیز مقبول صاحب نظران واقع شود.

موضوع این پژوهش ادبی، بررسی مختصات نثر بینابین و بیان ویژگی های آن با نگاهی به آثار منثورقبل و بعد از آن است. برای حصول این امر مقایسه ی تاریخ باعمی و تاریخ بیهقی (به عنوان نمایندگان روشنی از نثر ساده و نثر بینابین) برگزیده شد. سبک و نحوه ی بیان و گزینش خاصی از واژه ها و تعابیر و عبارات در هر دو اثر به ویژه (تاریخ بیهقی)، توجه خواننده را به خود جلب می کند. در این پژوهش با بیان مقدماتی از نثر، دو کتاب از دو نویسنده ی تاریخی که در تاریخ نگاری با هم مشترک هستند، انتخاب شده و پس از تحلیل محتوایی نثر، متن دو کتاب با هم مقایسه شده است. مقایسه ی شناسانه ی این دو اثر روشن می سازد که دو نویسنده در بسیاری موارد مضامین و تعابیر و بعضاً اصطلاحات مشترکی را به کار می برند، اما با دقت در یکی از آن ها (تاریخ بیهقی) به نثر پخته و روانی بر می خوریم که در عین داشتن ویژگی های نثر مرسل دوره ی قبل، رگه هایی از نثر نو در آن نمایان است که تمایل دارد خود را به نثر دوره ی بعد در حال تولد است، نزدیک کند؛ یعنی، همان نثر فنی.با کمی تأمل می توان دریافت که اثر تاریخ نگار غزنویان، عمودی و رو به بالاست که عین بهره بردن از نثر دوره ی پیشین به مرحله ی جدیدی از نثر قدم می گذارد. او تاریخ خود را وسیله ای برای بیان نصیحت و عبرت قرار داده است و فراتر از یک روایت کننده ی صرف، دستورات اخلاقی و اجتماعی به ما می دهد. مورخ عصر سامانی بر محور افقی سیر می کند و در نوع خود خوب روایت می کند. روایتی که با تشریح جزئیات و در قالب نثر ساده. ناگفته نماند نویسنده ی تاریخ بیهقی، خود بیهقی است که امور و رویدادهای اجتماعی را شاهد و ناظر است و یا از معتمدی ثقه شنیده است و حاصل کار بلعمی در واقع برگردان تاریخ نامه ی « طبری» است که اغلب موارد با حالت دانای کلی آن را روایت می کند.

نسخه خطی "رضوان "نوشته میرزا آقاخان کرمانی، نویسنده دوره بازگشت ادبی است که به سبک "گلستان سعدی "در قالب حکایت و به نثرمسجع و توأم با نکات ادبی، و اخلاقی در قرن 13 به رشته تحریر درآمده است. حاوی 351 حکایت منظوم و منثور بوده و نخستین اثر میرزا آقاخان کرمانی ادیب عصر قاجار است که برای شناخت اوضاع سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ایران در قرن سیزدهم هجری بسیار سودمند است. - مولف در نگارش و نثر کتاب خود از "گلستان سعدی "بسیار تاثیر پذیرفته است. به طوری که اگر یکی از معتبرترین اثر به سبک "سعدی "نباشد ولی یکی از مهم ترین اثر اخلاقی دوره مشروطه است. - تنوع در نثر کتاب و نوع نگارش نیز درخور توجه و چشم گیر است، به این معنا که "رضوان "نثری مزین و مسجع و موزون دارد، به ویژه بخش دیباچه و مقدمه آن که با تحمیدیه و توصیف بهار بوده و متن اصلی (به استثنای کلمات و عبارات عربی به کار برده شده) از نثری ساده و قابل فهم برخوردار است. - اصطلاحات عرفانی و تعاریفی از صوفی، توکل، یقین، تقدیر به تناسب در چندین جای متن دیده می شود، اگرچه موضوع کتاب عرفانی نیست. پژوهش حاضر با مقابله نسخه خطی مجلس شورای اسلامی تصحیح شده که شامل یک دیباچه، یک مقدمه مفصل و چهار موسم و یک خاتمه می باشد. در این پایان نامه علاوه برتصحیح متن، ویژگی های سبکی و دستوری نسخه و مضمون و محتوایی آن مورد بررسی قرارگرفته است.

در این پژوهش صرفاً بر آنیم تاحدودی اندیشه ها و آراء نویسنده و متفکری غربی از دوران معاصر را با افکار و عقاید شاعر و عارفی مسلمان و مربوط به قرن ها پیش، در خصوص ضرورت آشنایی و جستجوی انسان کامل، مقایسه نماییم. اهدافی را که از انجام این پژوهش جستجو می کنیم به طور خلاصه، می توان چنین بیان کرد: اول این که آیا در موضوع انسان کامل و ضرورت جستجو و نیل به آن، بین دو دیدگاه شرقی – اسلامی عطار و غربی – مسیحی باخ مشابهت و همگونی وجود دارد یا خیر؟ دیگر آن که هر کدام از این دو نویسنده، چه مراحل و آموزش هایی را برای نیل به این مقصود معرفی کرده اند. سوال دیگری که باید بدان پاسخ گفت این است که آیا دلیل یکسانی در به کار بردن نمادهای مشترکی همچون نماد پرنده، سفر و مرگ از جانب این دو نویسنده وجود داشته است و هر دوی آن ها از به کار گیری این نمادها، معنا و مفهوم واحدی را اراده کرده اند یا خیر؟ و نهایتاً این که آیا می توان چنین نتیجه گرفت که با توجه به تقدم زمانی عطار، باخ در اثر سمبلیک خود به طور مستقیم یا ضمنی از او الهام پذیرفته است ؟ نکته لازم به ذکر این است که هدف ما از این گونه مقایسه - که تأکید بر کشف و بیان شباهت های فکری و فرهنگی دو اندیشه متفاوت از دو فرهنگ متفاوت است - در حقیقت کشف دوباره نفس واحدی است که هر کدام از افراد عالم با هر عقیده و هر تفکری، شاخه ای منشعب از آن ریشه است که: «خَلَقَکُم مِن نَفسٍ واحِدَه» / شما را از «نفس واحدی» آفرید. (نساء/1) و بسیاری مفاهیم و نمادهایی که می شناسیم و به کار می بریم، ریشه در همان نفس واحد دارد که از آن به «فطرت» یاد می کنیم؛ و این فطرت واحد همه انسان هاست که از شرق تا غرب عالم یک حرف می زند و یک بیان دارد و به هر زبانی که سخن بگوییم و از هر نژادی و با هر فرهنگ و مذهبی که باشیم، آن یک حرف و آن یک نحوه بیان را می شناسیم و می فهمیم و همین باعث ایجاد شباهت ها و اشتراکات در ادبیات جهان و نمادهای مشابه و یکسان در اذهان و افواه آدمیان گشته است. برای مقایسه کتاب «جاناتان مرغ دریایی» با «منطق الطیر» ، پس از مراجعه به متن زبان اصلی کتاب «جاناتان» و مقابل نهادن سه ترجمه فارسی از آن، نهایتاً ترجمه خانم لادن جهانسوز را که از متنی روان تر و با حفظ امانت بیشتر برخوردار بود، به عنوان مبنا انتخاب کرده و با منطق الطیر مقدمه و تصحیح استاد شفیعی کدکنی مقابل کردیم. روش تحقیق ما در این پژوهش، روش تحقیق کتابخانه ایست که البته در بسیاری موارد که منابع مکتوب در اختیار نبود، از منابع الکترونیک و شبکه جهانی اینترنت استفاده شده است. این جستار، شامل چهار فصل است که سه فصل نخستین، موضوعات مقدماتی بحث را در بر گرفته و فصل پایانی به مبحث اصلی مقایسه دو کتاب می پردازد. در فصل آغازین، بنا به ضرورت به معرفی مختصری از دو شخصیت موردمطالعه - عطار و باخ- و همچنین آثار ایشان و به طور مبسوط تر دو کتاب مورد نظر – منطق الطیر و جاناتان مرغ دریایی – پرداخته شده است. در دومین فصل، با مفاهیم نماد و رمز، از دیدگاه روان شناسی و ادبیات آشنا می شویم و از آنجا که برخی نمادها در میان اقوام و ملل مختلف، به طور مشابه و یکسان به کار می رود و به خصوص در این دو کتاب با نماد مشترک «پرنده» مواجهیم، ریشه یابی به کار گیری نمادها از دیدگاه روان شناسان، مفید و ضروری به نظر می رسید که در این فصل به اختصار بدان پرداخته شده است. در فصل سوم، بیشتر به موضوع اصلی نزدیک شده و با توجه به این که تأکید ما در این پژوهش بر مقایسه انسان کامل از دو دیدگاه است، به معرفی آن از دیدگاه های مختلفی که زمینه فکری و فرهنگی و اعتقادی عطار و باخ را در بر گرفته اند، می پردازیم. در فصل پایانی، که جان سخن و اصل پژوهش ما را شامل می شود، به مقایسه مفاهیم عرفانی دو کتاب، با تأکید بر انسان کامل پرداخته شده است؛ و همان طور که پیش از این نیز اشاره شد، در این فصل بیشتر به جستجوی نقاط اشتراک دو فرهنگ و تأثیر گذاری و تأثیرپذیری ضمنی آن دو، توجه شده است. و نهایتاً حاصل کلام، که بیانگر اهداف و نتایج مقایسه این دو اثر سمبلیک است.وآن این که،اولاًهر دو کتاب منطق الطیر و جاناتان مرغ دریایی، در زمره آثار ادبی سمبلیک جهان قرار گرفته اند و نمادهای مشترک «پرنده» ، «سفر» و «مرگ» در هر دوی این آثار به چشم می خورد.ثانیاًهرچند مدرکی دالّ بر اقتباس و الهام گرفتن باخ از منطق الطیر در دست نیست اما طبیعی است اگر مسأله توارد و اقتباس غیر مستقیم و ضمنی باخ را بپذیریم. به علاوه این که فطرت و نفس واحده همه ما، صرف نظر از مذهب و زبان و زمان و مکان، تنها یک حرف برای گفتن دارد و آن بازگشت به اصل است. همان اصلی که برای عطار در منطق الطیر، سیمرغ و برای باخ در داستان جاناتان، مرغ بزرگ یا مرغ حقیقت است.ثالثاًزیبایی و لطف این مقایسه، آن جا بیشتر آشکار می شود که در صفحه صفحه کتاب باخ، قدم به قدم تعالیم عطار را برای سیر و سلوک، به زبان و بیانی متفاوت مشاهده می کنیم. سختی ها و مرارت های این راه بی نهایت، مخالفت و ممانعت مخالفان، تلاش ها و از جان گذشتگی های خالصانه سالک و نهایتاً تعالی و پیشرفت و نیل به کمال، صحنه های اصلی و همانند یک سناریو است که با دو کارگردان، و در دو زمان کاملاً دور از هم به صحنه کتاب آمده است. دیگر آن که از نظر باخ حقیقت بر اساس غلبه اندیشه اگزیستانسیالیسمی به فعلیت رسیدن توانایی های بالقوه آدمی است ؛ ولی در اندیشه عرفانی عطار ، حقیقت وجود مطلقی است که حتی اکمل کاملان –پیامبر اکرم (ص) نیز به اندازه دو قوس کمان با او فاصله دارد. باخ رمز پیروزی انسان را منحصر به قابلیت، استعداد و افزایش آگاهی افراد می داند؛ در حالیکه عطار افزون بر این به علتی مافوق طبیعی یعنی به عظمت و عنایت حضرت حق نسبت می دهد. بروز احساس عشق و مهرورزی در هر دو داستان وجود دارد، با این تفاوت که باخ عشق را آخرین مرحله و نتیجه هم? تلاش ها و بعد از کسب توانمندی های و غلبه بر موانع می داند؛ در حالی که در نگرش عطار عشق دومین مرحله از هفت مرتبه کمال و محرّک آدمی در غلبه بر مشکلات است. همچنین متن زبان اصلی کتاب جاناتان مرغ دریایی، به عنوان پیوست در پایان این پژوهش قرار گرفته است.

خواجوی کرمانی وامام محمدغزالی به عنوان میراث داران هفتصدساله شعرفارسی ونه صدساله نثرفارسی ،مضامین اخلاقی رادرشعرونثرخود به کارگرفته اند. دیوان شاعران پارسی گو ونویسندگان آثارمنثورادب فارسی مشحون ازمضامین اخلاقی وسخنان حکیمانه است سابقه استفاده ازاین مضامین درشعرفارسی حتی به قبل ازاسلام برمی گردد . هدف از انجام این پژوهش جمع آوری ومعرفی مضامین اخلاقی به کار رفته دردیوان خواجوی کـرمانی وتطبیق آن ها باکیمیای سعادت امام غزالی است ،رویکرد محقق در این پژوهش معرفی و بیان جایگاه مضامین اخلاقی بر اساس قرآن وآثاربزرگان و اشارات اخلاقی ای که خواجووغزالی دراشعارونوشته های خود باتوجه به غزلیات ،رباعیات ،قصایدونوشته هاداشته اتد و بیان اشتراکات وتفاوت های مضامین اخلاقی در آثار یرجسته دوادیب می باشد باتوجه به جداول ونمودارهای تحلیلی ارایه شده درپژوهش نشان می دهدکه خواجوازمیان فضایل اخلاقی به فضیلت تزکیه وتهذیب وغزالی به فضیلت محبت خدا وازبین رذایل اخلاقی خواجوبه رذیله حب دنیا وغزالی به تکبروخودستایی توجه بیشتری داشته اند.

مثنوی "یوسف و زلیخا" یکی از سروده های "ملّاحاذق هروی" از شاعران قرن 12 و 13 ه . ق. است. این دیوان در مجموعه ای بالغ بر4000 بیت در قالب مثنوی سروده شده که در اثر حاضر، حدود 2000 بیت از آن تصحیح شده است و شیوه ی تصحیح، روش التقاطی بوده است. نسخه دارای 65 عنوان می باشد و بعضی از عناوین، تمثیل هایی است که شاعر برای روشن شدن مفهوم در میان داستان ها ذکر کرده است. موضوع نسخه، داستان عشق زلیخا، همسر عزیز مصر، به حضرت یوسف علیه السّلام است و از نوع ادبیات غنایی به شمار می آید. اشعار دیوان حاذق، سرشار از آرایه های لفظی و معنوی است که از میان انواع آن، آرایه های ادبی جناس، تشبیه و استعاره، از بسآمد بیشتری برخوردار است. از آنجا که شاعر دوره ی بازگشت ادبی را تجربه کرده است، می توان تا حدودی ویژگی های زبانی سبک خراسانی را در اثر وی مشاهده نمود. به دلیل اینکه زادگاه شاعر شهر هرات است، لهجه ی هراتی در اثر او مشهود است.

چکیده فارسی ادبیات تطبیقی عبارت است از بررسی ادبیات ملتی و روابط تاریخی آن با ادبیات ملتهای دیگر و شرط اصلی در این نوع پژوهش اختلاف زبان است. با توجه به نظریه دکتر شمیسا در رابطه با تشابه خط فکری و شعری دو شاعر امریکایی و ایرانی، رابرت فراست و سهراب سپهری پژوهشگر این اثر با هدف برقراری ارتباط میان ادبیات معاصر کشورمان و ادبیات معاصر امریکا و همچنین شناخت جایگاه شعری سهراب سپهری به بررسی تطبیقی طبیعت در اشعار رابرت فراست و سهراب سپهری پرداخته است. چراکه نگرش این دو شاعر به طبیعت و استفاده از عناصر آن برای انتقال مفاهیم و علاوه بر آن گرایش به زندگی غیرمدرن و روستایی و انعکاس آن در اشعارشان به هم نزدیک است. پژوهشگر به بررسی نوع و محیط زندگی دو شاعر و همچنین زبان و سبک نگارش و مقایسه جهان بینی ودیدگاه عرفانی دو شاعر پرداخته است. این پژوهش بر اساس روش «جرج بردی» در مطالعات تطبیقی انجام گرفته و با مقایسه اشعاری از سهراب سپهری مانند ندای آغاز با شعر کنار جنگل در یک شب برفی رابرت فراست به تحلیل دیدگاه های مشترک و متفاوت دو شاعر به طبیعت پرداخته است. با بررسی مقابله ای آثار دو شاعر درمی یابیم، هر چند از دو فرهنگ و سرزمین مختلف هستند به طور غریزی حس و درک مشترکی از طبیعت دارند و آن را الهام بخش خود در سرودن شعر می دانند.

در این پژوهش سعی شده با بررسی دروس ارائه شده در کتب فارسیسه مقطع دبستان، راهنمایی و دبیرستان، جلوه های ادبیات کلاسیک و معاصر و همچنین میزان بهره گیری از ادبیات نظم و نثر در این کتب، بررسی شود. روش این پژوهش، توصیفی(تحلیل محتوا) می باشد که البته بیشتر به جنبه ی توصیف اطلاعات داده شده پرداخته شده است. جامعه ی آماری نیز کلیه کتاب های فارسی آموزش و پرورش از پایه ی اول تا پایان چهارم دبیرستان می باشد. می توان گفت شاید علت این که میزان بهره گیری از ادبیات کلاسیک خیلی بیشتر از ادبیات معاصر است این باشد که اساتیدی که این کتب را تألیف نموده اند بیشتر به ادبیات معاصر علاقمندندو همچنین یادگیری دروس در این زمینه برای دانش آموزان راحت تر می باشد. روش کار به این صورت است که ابتدا تک تک دروس کتاب های ادبیات از نظر کلاسیک و معاصر و نظم و نثر بودن مطالب بررسی شده و سپس با طبقه بندی این دروس در جدول میزان بهره گیری از ادبیات کلاسیک، معاصر،نظم و نثر بررسی گردیده است. البته لازم به ذکر است در کنار این تقسیم بندی در جدول های داده شده، نوع ادبی و نوع قالب نیز گفته شده است. بررسی های انجام شده نشان داد میزان بهره گیری از ادبیات معاصر بیشتر از ادبیات کلاسیک و همچنین میزان بهره گیری دروس نثر بیشتر از دروس نظم می باشد.

انسان از زمانی که پای به عرصه ی هستی نهاد، برای زنده ماندن و ادامه ی حیات، نیازمند ارتباط بود. ارتباطی که اننقال دهنده ی هدفش باشد زیرا انسان موجودی بالطبع اجتماعی است و تنها وسیله ای که می تواند اندیشه های او را به جهان بیرون مرتبط سازد، زبان است. زبان همانند سایر نهفته های بشری، سیری تحولی داشته است که مهم ترین تحول آن تبدیل گفتار به نوشتار می باشد؛ این تحول به انسان این امکان را می دهد که بتواند با گذشتگان ارتباط برقرار سازد، زیرا تا قبل از اختراع خط، ارتباط به صورت کلامی و رودررو با مخاطب بوده است. پژوهش درباره زبان، از اختراع خط آغاز شده است. یکی از تحقیقات در حیطه ی شناخت زبان، بررسی واژگان است که فرهنگ واژه نما این امکان را در اختیار پژوهشگران عرص? علم و ادب می-گذارد. به کمک این روش، پژوهشگر می تواند به ویژگی های اجتماعی، سیاسی، تاریخی، فرهنگی، هنری، دینی، روانشناختی، جغرافیایی، ادبی، زبانشناختی و سبک شناسی اثر شاعر مورد نظر دست یابد. هر نویسنده ای برای تبیین افکار خود، اثری خلق نموده است که با ابزار زبان و واژگان آن را به خواننده منتقل می سازد. "زبان وسیله ی بیان افکار و احساسات ماست و تنها وسیله یا موثرترین وسیله-ای است که جهان اندیشه و دنیای درون ما را با بیرون مرتبط می کند." (باطنی، 2:1383) "واژگان، دستگاهی اند از نشانه های ارادی که به منظور بیان فکر به کار می روند." (جهانبخش، 16:1383) برای آشنایی با افکار شاعر، لازم است کلام شاعر که در پس واژگان معنا و مفهومی نهفته دارد را بررسی نمود و تکرار و تاکید کلمه، بیانگر ویژگی های زبانی و اندیشه ی حاکم شاعر در اثرش می باشد. فرهنگواره ی حاضر بر اساس نسخه خسرو و شیرین نظامی، تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی به کوشش سعید حمیدیان تنظیم شده است. اساس تحقیق در این پژوهش، بررسی ترکیبات جدید و کاربرد واژگان به کار رفته در خسرو و شیرین نظامی گنجوی است. نظامی از جمله شاعرانی است که در ساخت ترکیبات جدید و واژه سازی هنر خود را در تمام آثارش نشان داده است، از جمله: به کار بردن فعل های تاریخی مانند دوسانیدن: چسبانیدن؛ ساخت واژگان جدید، مثل پارنج؛ آوردن دو حرف اضافه برای یک متمم؛ به کار بردن کلماتی که در دوره ی شاعر مرسوم بوده که اکنون رایج نیست، مانند کدین=کلنگ؛ به کار بردن واژگانی که دارای دو معنی بوده است ولی یک معنی آن امروز استفاده می شود، مثل دستور که در گذشته به معنی وزیر، فرمان و مثال بوده که اکنون مورد دوم شناخته شده است. هم چنین در آثار نظامی کلمه هایی وجود دارد که دارای معنا و مفهوم چندگانه است، مانند: کشیدن، خاک و ... که دارای معنا و مفهوم چندگانه هستند. مطالب این پژوهش در پنج فصل گردآوری شده که به شرح ذیل می باشد: فصل اول: شامل کلیات پژوهش است که در آن اهداف و روش ها و پیشینه ی تحقیق بیان شده است. فصل دوم: دربرگیرنده ی زندگی نامه ی نظامی گنجوی و نیز اوضاع سیاسی، اجتماعی، دینی و ادبی ایران در عصر نظامی است. فصل سوم: محقق در این فصل به منظور معرفی آثار نظامی به صورت عام، و منظومه ی خسرو و شیرین به صورت خاص، اقدام به بررسی سبک و ویژگی های شعر نظامی کرده است. فصل چهارم: بخش مهم تحقیق را در بر دارد و شامل داده های پژوهشی از قبیل: لغات و اصطلاحات، کنایات، تلمیحات، آیات و احادیث، اصطلاحات عرفانی، دیوانی، نجومی، طبی، منطق، بازی ها و قمار، پزشکی، تعلیمات اسلامی، موسیقی، امثال و حکم و باورهای عامیانه در خسرو و شیرین نظامی گنجوی، به تصحیح و حواشی حسن وحیددستگردی و به کوشش سعید حمیدیان است که به صورت الفبایی شرح داده شده است. فصل پنجم: در این فصل نتیجه گیری لازم از تحقیق انجام گرفت و سپس فهرست ها و ضمایم مورد نیاز به آن افزوده شد. در پایان منابع و مآخذ مورد استفاده در تحقیق ذکر گردیده است. در مرحله گردآوری داده های پژوهش، از شیوه ی توصیفی استفاده شد. بدین ترتیب که محقق با مراجعه به کتابخانه های تخصصی دانشگاهی و منابع معتبر، اقدام به جمع آوری اطلاعات مرتبط با موضوع تحقیق کرد و آنها را بر اساس روش فرهنگ نویسی به صورت مدخل های الفبایی و تعاریف و توضیحات هر مدخل به همراه مثال ها و شواهد استخراج شده از منظومه ی خسرو و شیرین نظامی گنجوی تصحیح وحید دستگردی (1388) دسته بندی و تدوین کرد. با توجه به عنوان و ماهیت پژوهش، بیشترین منابع مورد استفاده فرهنگ ها و لغت نامه ها می باشند که سعی شده از جامع ترین فرهنگ های موجود استفاده شود. در طول مراحل تحقیق از کتابخانه های معتبر مانند کتابخانه ی ملّی، کتابخانه ی دانشکده ی ادبیات دانشگاه تهران، کتابخانه ی دانشکده ی ادبیات دانشگاه علاّمه طباطبایی و کتابخانه ی دانشگاه پیام نور و پایگاه های اینترنتی مرتبط استفاده شده است.

مبنای علم معانی تناسب سخن با مقتضای اوضاع و احوال است،مواد علم معانی ساختارهای نحوی است و منابع این علم در هر زبانی شاهکارهای ادبی آن زبان می باشد.شاهنامه فردوسی یکی از مهم ترین شاهکارهای ادبیات فارسی است که بررسی آن بر مبنای علم معانی برای کشف بخشی از اسرار بلاغی مختص زبان فارسی موضوع پژوهش حاضر است. در این رساله سعی شده است با تأکید بر نظریه نظم عبدالقاهر جرجانی و توجّه به برخی از نظریات مطرح در زبان شناسی برای معیارهای این علم دسته بندی نسبتاً تازه ای پیشنهاد شود و بر مبنای آنها شگردهای بلاغی جدیدی از متن شاهنامه کشف شود. برای این کار تأکید نگارنده بر داستان رستم و اسفندیار است ضمن آنکه در جای جای پژوهش شاهد مثال هایی از مواضع مختلف شاهنامه فردوسی ارائه کرده است. «واو مقابله» و «واو فوریت»، «معنای ضمنی ایجاز»، «معنای ضمنی اطناب»، «معنای ضمنی اغراق» و سرانجام مطرح کردن مواردی مانند گفت و گو، انسجام و لحن در ابواب علم معانی از جمله مباحث تازه ای است که در این رساله مطرح شده و با توجه به آنها این نتیجه به دست آمده است که بسیاری از دلایل اثرگذاری شاهنامه در گرو شگردهای ویژ? فردوسی در حوز? علم معانی است، شگردهائی که کشف و فهم آنها در درکِ مفاهیم حقیقی این کتاب بسیار موثر است.

حکیم ابو محمدالیاس بن موید نظامی گنجه ای از شاعران پارسی گوی سده ی ششم هجری است. مضامین اشعار وی با توجه به شرایط اجتماعی و فرهنگی و علمی عصر او به مسایل مذهبی، مدح و منقبت ائمه اطهار و مدح سلاطین، مواعظ و حکم ، عرفانو داستان سرایی اختصاص یافته است. این پژوهش به استناد اشعار او فرهنگواره ای از لغات و ترکیبات و اشارات قرآنی، احادیث و ابیات عربی، اصطلاحات دیوانی، عرفانی و . . . است که به صورت الفبایی تنظیم شده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش بیان گر افزونی تلمیحات و اشارات قرآنی و در مرتبه بعد احادیث و ضرب المثل ها و اصطلاحات دیوانی، عرفانی، موسیقی و علوم عقلی است. محقق ضمن شرح و توضیح موارد فوق درهفت پیکر نظامی سعی نموده است تا خواننده را با مضامین و نکات دل فریب اشعار شاعر آشنا کند و دشواری های اثر او را برای خوانندگان تسهیل نماید و زمینه را برای شناخت عمیق دوست داران ادب پارسی از شاعر و پایگاه و قدرت شاعری وی در ادبیات ایران زمین فراهم نماید. یا این امید که این تلاش ناچیز مقبول صاحب نظران واقع شود. تا چه قبول افتد و چه در نظر آید

چکیده در این تحقیق کوشیده شده تا با تحلیل موضوعات اشعار پیش از انقلاب اسلامی شفیعی کدکنی و همچنین اشعار امین پور شاعر بعد انقلاب اسلامی ، نقش این شاعران آزادی خواه را در آگاهی بخشی به جامعه ی عصر خود روشن تر کنیم و هم جلوه هایی از تعهد و رسالت اجتماعی آنان را باز نماییم. هدف این تحقیق، استخراج و تحلیل درون مایه است؛ درون مایه تلاشی است وسیع تر و جزیی تر، موشکافانه تر و تقریباً دیریاب تر. این تحقیق که به شیوه تحلیل محتوا انجام پذیرفته در صدد است تا در کنار استخراج درون مایه از آثار این شاعران گرانقدر، نیز به تأثیر اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر بر سروده شان نظری بیندازد. در بررسی اشعار شفیعی کدکنی که شاعری آزادی خواه و استبداد ستیز است بیشتر مایه ی درونی اشعارش دارای مضامین سیاسی و اجتماعی است و اشعارش با در بر داشتن نوستالژی دلتنگی بر گذشته و اسطوره پردازی و بیان غیر صریح، بیانگر خفقان زمانه اوست. اما قیصر امین پور شاعری شهادت طلب است که درد مردم زمانه او درد جاودانگی، و خدا طلبی خواسته اوست او شاعری با احساس است که بیشتر مولفه های نوستالژی در اشعارش بیان خاطرات همراه با افسوس و حسرت و پناه بردن به آرمان شهر می باشد. کلید واژه: درون مایه، شفیعی کدکنی، قیصر امین پور، نوستالژی، آزادی.

چکیده: احیای نسخه های خطی ومعرفی این آثار که از گنجینه های ارزش مند فرهنگی کشور هستند از وظایف محققان،مصححان وبه ویژه دانشجویان رشته زبان وادبیات فارسی است.به همین دلیل نسخه ای با عنوان (تشویق العارفین) از عالم شیعی ملا محمد تقی بن علی محمد طبرسی نوری از سلسله آثار موجود درکتابخانه احیاء میراث اسلامی قم انتخاب شد و موضوع این پایان نامه قرار گرفت. این نسخه از معدود آثار مولف به زبان فارسی است و به صورت منظوم بیان شده همچنین دربردارنده مطالبی اخلاقی و تربیتی است.به همین جهت بررسی و تصحیح انتقادی همراه با مقدمه و معرفی احوال و آثار مولف که در این پایان نامه به آن پرداخته شده ما رادر انجام وظایف مان یاری می کند.

فرهنگ واره یا فرهنگ نامه، اثر و مرجعی است که در آن آگاهی مفید، مختصر و مستند از ویژگی ها و اصطلاحات اثر اعم از لغات و ترکیبات، اشارات قرآنی، احادیث و ابیات عربی، اصطلاحات دیوانی، طبی و ... ارائه می شود. این اثر می تواند حلقه ی واسطی باشد میان منظومه لیلی و مجنون نظامی و مخاطب تا خواننده را در دست یابی به اطلاعات مورد نیاز یاری دهد. این پژوهش به شیوه نظری و با استفاده از منابع گوناگون صورت گرفته است. محقق سعی نموده است ضمن شرح و توضیح واژگان و اصطلاحات علمی خواننده را با مضامین و نکات دلفریب اشعار نظامی آشنا کند و دشواری های منظومه وی را برای خوانندگان تسهیل نماید. نتایج این پژوهش بیان گر میزان توجه نظامی به کنایات می باشد که با 28/ 39 درصد بالاترین بسامد از کل اثر را به خود اختصاص داده است، بعد از آن اصطلاحات نجومی با 95/ 4 درصد، امثال و حکم با 93/ 3 درصد، آیات قرآنی با 63/ 3 درصد، احادیث با 71/ 2 درصد، آداب و رسوم با 16/ 3 درصد و اصطلاحات دیوانی با 25/ 2 درصد مورد توجه شاعر بوده اند. نتیجه به دست آمده بیانگر اطلاعات عمیق شاعر و احاطه او بر زبان فارسی و اصطلاحات علمی گوناگون می باشد.

چکیده شخصیت پردازی مهم ترین مهارت و اصلی ترین عنصر داستان است. برای نگارش یک داستان قوی، توجه به این ویژگی و پردازش درست آن جایگاه ویژه ای در شناخت یک نویسنده و توانایی های او دارد. از آن جایی که نویسنده های واقع گرا ـ به ویژه دو نویسنده ی مورد بحث این تحقیق، آل احمد و چخوف ـ در خلق شخصیت های داستانی خود از حوادث و رویدادهای اجتماعی زمان خود بهره برده اند، در این پژوهش سعی شد با هدف ورود به عرصه های ادبیات جهان و شناخت بیشتر ادبیات و فرهنگ ایران و روسیه، به بررسی عنصر شخصیت در 20 داستان کوتاه از آل احمد و 20 داستان کوتاه از چخوف پرداخته، ضمن شناخت مسائل اجتماعی آن دوران به روش تحلیلی به بیان همگرایی ها و واگرایی های شخصیت پردازی این دو نویسنده، در آثارشان پرداخته شود. نتیجه ی تحقیق حاضر نشان داد، هر دو نویسنده از محیطی که در آن زندگی کرده اند و از شخصیت های واقعی جامعه ی خود برای خلق شخصیت های داستانی سود جسته و برای بیان افکار و عقاید خود در قالب داستان به خلق اتفاقی شبیه زندگی واقعی دست یازیده اند.

شخصیّت به عنوان یکی از عناصر برجسته داستان، از دیرباز مورد توجه ویژه ی نویسندگان قرار گرفته است. آن ها با پرورش هر چه بیشتر این عنصر در بطن داستان، قدرت هنری و سبک نویسندگی خویش را آشکار می سازند. این عنصر در کنار دیگر عناصر، خواننده را مجذوب خود می کند. از آن جاکه انسان موجودی اجتماعی است، لذا با جامعه ی مجازی داستان و شخصیّت های آن هم ذات پنداری می کند و هر لحظه بر آن است که خصوصیّات اخلاقی و روانی شخصیّت ها را بشناسد. پژوهش حاضر بر آن است که این عنصر کلیدی را با رویکرد شخصیّت ها و نقش آن ها در طرح داستان در کنار ابتکار های موجود در رمان نویسی مستور مورد بررسی و تحلیل قرار دهد، بدین ترتیب خواننده در این تحقیق با تکنیک های شخصیّت پردازی نویسنده و تحلیل شخصیّت های رمان-های وی آشنا می شود. روش تحقیق به کار رفته در این پایان نامه تحلیل محتواست که با اتکاء به تعاریف متعدد شخصیّت و البته شناخت تکنیک های شخصیّت پردازی، به مطالعه ی دقیق و جزیی-نگرانه در رمان های مصطفی مستور می پردازد. این بررسی نشان می دهد که نویسنده با آگاهی وسیعی که از داستان و عنصر شخصیّت دارد، با بهره گیری از عناصر گوناگون در شخصیّت پردازی هم چون، کنش، گفتار، نام، محیط و وضعیت ظاهری به ویژه توصیف، به پردازش شخصیّت ها پرداخته است. لازم به یادآوری است که شخصیّت-های او بیشتر به صورت غیرمستقیم مطرح شده اند و نویسنده برای شخصیّت پردازی از عامل کنش، گفت وگو، توصیف بیشترین بهره را برده است. وی با به تصویر کشیدن جامعه ی کنونی و بیان دغدغه های ذهنی شخصیّت هایش که افرادی تحصیل کرده و اهل مطالعه هستند، حقایق و مشکلات درونی آنان را یادآور می شود.

شخصیت پردازی یکی از راه هایی است که نویسنده با آن می تواند دنیای عادی پیرامون خود را «آشنایی زدایی» کند و با دور شدن از نگاه تکراری و رفتارهای عادت گونه، دنیایی تازه بیافریند. هدف اصلی در این پژوهش بررسی ساختاری، شناخت ویژگی ها و خصوصیات و تأثیرپذیری شخصیت ها با توجه به اوضاع اجتماعی و فرهنگی روزگارشان است. روش تحقیق و پژوهش در این پایان نامه به صورت جمع آوری اطلاعات در رابطه با شخصیت پردازی، از کتاب های گوناگون جهت شناخت کامل از موضوع و سپس آوردن نمونه هایی از داستان های جمال میرصادقی براساس یافته ها بوده است. نتیجه ی این پژوهش بیانگر این است که نویسنده در این رمان ها با ذکاوت و ظرافت ویژه ی خود از طریق بهره گیری از عناصر گوناگون از جمله، کنش، دیالوگ، نام، وضعیت ظاهری، محیط و فضا و تأثیر و تأثر آن در شخصیت پردازی و استفاده از شخصیت های واقعی و نماینده ی مردم زمان به بازگویی افکار و عقاید غالب جامعه می پردازد. وی از طریق ایجاد ارتباط منسجم میان شخصیت ها، جنسیت، اسامی و حتی استدلال های هر یک از آنان، با اتخاذ روندی دیگرگون در ایجاد هم سانی و هم گونی راوی و روایت گیر، باری دیگر حقایق و واقعیت ها را به یاد مخاطب می آورد و خواننده را از واقعیت موجود به واقعیتی پررنگ تر می کشاند. این پژوهش به بررسی دو مقوله ی مهم شخصیت و شخصیت پردازی در سه رمان «بادها خبر از تغییر فصل می دهند»، «دندان گرگ» و «شب چراغ» از نویسنده مشهور و معاصر ایران، جمال میرصادقی می پردازد.

باتوجه به اهمیت شناخت عناصر تشکیل دهنده رمان و جایگاه وکارایی هریک از آنها، در این تحقیق سعی شده است که یکی از بنیادی ترین این اجزا یعنی شخصیت وشخصیت پردازی در دو رمان برجسته محمد علی گودینی، نویسنده نامی معاصر ایران مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. بر این اساس شخصیت های دو رمان« تالار پذیرایی پایتخت » و«آتش سرد» به صورت تحلیلی از منظر ایستایی و پویایی و یا اصلی و فرعی بودن به همراه روش های صحیح شخصیت پردازی بررسی و مقایسه شده و انواع شخصیت از مناظر متفاوت بررسی می شود. پژوهش انجام شده بر نقش مهم و تاثیرگذار آثار وی در ادبیات معاصر صحه گذاشته و به ویژه دیدگاه انسان امروز و تحول افکار وی واهمیت مضمون های اجتماعی و فرهنگی از طریق شناخت شخصیت های رمان نویسنده نمایان تر می شود . این پژوهش بر مبنای روش تحلیلی انجام می شود که محقق با استفاده از منابع مکتوب اعم از کتاب، مقاله، پایان نامه و پایگاه اطلاع رسانی به شیوه نظری به بررسی آثار خواهد پرداخت. شخصیت پردازی دررمان های گودینی مضامین متفاوتی را به خواننده عرضه می دارد که اغلب آنان مربوط به مردم روستا و مشکلات آنها دردهه های اخیر است.در این رمان ها اغلب شخصیت ها ساده هستند که شخصیت ایستایی دارند و تعداد شخصیت های پویا بسیار کم است.

باتوجه به اهمیت شناخت عناصر تشکیل دهنده رمان و جایگاه وکارایی هریک از آنها، در این تحقیق سعی شده است که یکی از بنیادی ترین این اجزا یعنی شخصیت وشخصیت پردازی در دو رمان برجسته محمد علی گودینی، نویسنده نامی معاصر ایران مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. بر این اساس شخصیت های دو رمان« تالار پذیرایی پایتخت » و«آتش سرد» به صورت تحلیلی از منظر ایستایی و پویایی و یا اصلی و فرعی بودن به همراه روش های صحیح شخصیت پردازی بررسی و مقایسه شده و انواع شخصیت از مناظر متفاوت بررسی می شود. پژوهش انجام شده بر نقش مهم و تاثیرگذار آثار وی در ادبیات معاصر صحه گذاشته و به ویژه دیدگاه انسان امروز و تحول افکار وی واهمیت مضمون های اجتماعی و فرهنگی از طریق شناخت شخصیت های رمان نویسنده نمایان تر می شود . این پژوهش بر مبنای روش تحلیلی انجام می شود که محقق با استفاده از منابع مکتوب اعم از کتاب، مقاله، پایان نامه و پایگاه اطلاع رسانی به شیوه نظری به بررسی آثار خواهد پرداخت. شخصیت پردازی دررمان های گودینی مضامین متفاوتی را به خواننده عرضه می دارد که اغلب آنان مربوط به مردم روستا و مشکلات آنها دردهه های اخیر است.در این رمان ها اغلب شخصیت ها ساده هستند که شخصیت ایستایی دارند و تعداد شخصیت های پویا بسیار کم است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.