نام پژوهشگر: حبیب الله آقامحمدی

موانع نهادینه شدن جامعه مدنی در ایران: مطالعه موردی بین سال های 1376 تا 1388
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1390
  حبیب الله آقامحمدی   علی ساعی

مساله مورد تبیین در این تحقیق، موانع جامعه مدنی در ایران می باشد. شکل گیری جامعه مدنی بر این اصل استوار است که دولت مردان و صاحبان قدرت خطاپذیر هستند و امکان دارد در اموری که از جانب مردم به آنان محول شده است، دچار اشتباه شوند. از این رو عملکرد دولت مردان به صورت پیوسته باید توسط مردم نقد و بررسی شود. سئوال این تحقیق تحت عنوان «چرا جامعه مدنی در ایران نهادینه نشده است؟» بیان شده است. در پاسخ به این سئوال و بر اساس چارچوب نظری ارائه شده، فرضیه این تحقیق چنین می باشد:«در ایران دولت رانتیر از طریق اعمال سرکوب مانع از نهادینه شدن جامعه مدنی می شود.» روش گردآوری داده ها در این پژوهش به صورت اسنادی و روش تحلیل به شکل تاریخی می باشد. در این تحقیق از دو نوع روش تاریخی استفاده شده است: روایتی و توافقی؛ روش تحلیل روایتی برای تحلیل درون دوره ای و روش تحلیل توافقی برای تحلیل بین دوره ای. واحدهای تحلیل در این تحقیق سال ها و دوره های ریاست جمهوری 1376 تا 1388 می باشد. همچنین واحدهای مشاهده روزنامه ها و وبگاه های اینترنتی می باشند. یافته های تجربی این تحقیق بیانگر این است که جامعه مدنی در ایران دارای وضعیت پرابلماتیک می باشد، و دولت ایران در مقام یک دولت رانتیر از طریق سرکوب مانع از نهادینه شدنِ آن می شود. با این حال، یافته های تجربی نشان می دهند که دولت رانتیر ایران چنان نیست که هرگاه درآمدهای نفتی کاهش پیدا می کند سرکوب را کاهش می دهد و هرگاه این درآمدها افزایش پیدا می کند سرکوب ها را افزایش می دهد.