شازده کوچولو که در ظاهر داستانی است کودکانه, با تصاویری کارتونی دربرابر عقل سرخ عرفانی که نثر آن بسیار قدیمی وفهم آن نیازمند تأمل است, قرار می گیرد واین جسارت را دارد که خود را با آن مقایسه کند. جملات پند آموز درهر دو اثر به وفور به چشم می خورد. سیر انفسی و سفر به درون که در عقل سرخ به روشنی دیده می شود درشازده کوچولو درقالب یک سفر میان سیاره ای خود را نشان می دهد. این مسافر کوچولو راهی سیارات دیگر می شود تا دوستی بیابد اما درحقیقت به همسفر خود که انسانی زمینی است درس های اخلاقی وحکیمانه می دهد واو را در زمانی که مطمئن می شود که دیگر نیاز به کمک ها وراهنمائی های او نیست, ترک می کند. این مقایسه درعین ناباوری, دراین رساله انجام شده وهمین غیرممکن بودن این کار به جذابیت آن افزوده است.

در دوره¬ی آل¬احمد و محفوظ، ادبیات داستانی به دلیل استقبال توده¬ی مردم، از جایگاه ویژه¬ای برخوردار بود و ازآنجایی که این دو نویسنده خود را در قبال جامعه مسئول می¬دیدند، از این نوع ادبی استفاده می¬کردند تا بتوانند رسالت خود را انجام دهند. آنان در آثار داستانی خود با تصویر زندگی انسان¬های عادی، علاوه بر تصویر مشکلات و مسائل پیش¬روی جامعه، غیرمستقیم خوانندگان را با تاریخ تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آشنا می¬سازند. آل¬احمد و محفوظ تلاش داشتند با استفاده از داستان، مردم را نسبت به مسائل جامعه آگاه سازند و آنان را به سوی تحقق آرمان¬های جامعه و از میان برداشتن مشکلات، راهنمایی کنند. تحلیل داستان¬های این دو نویسنده بر اساس نظریه¬ی «ساخت¬گرایی تکوینی» لوسین گلدمن و لوکاچ، نشان می¬دهد که؛ سیر تحولات ادبیات در دوره¬های مختلف و رواج ادبیات داستانی، به ویژه رمان، در دوره¬ی معاصر به عنوان قالبی متناسب با شرایط ادبیات امروز تأییدی بر «ساختار معنادار» است. با بررسی آثار داستانی مشخص می¬شود که این دو نویسنده از گروه¬های بسیاری تأثیر پذیرفته (فاعل جمعی) و به تناسب همین تأثیرپذیری، تلاش نموده تا آمال، آرزوها و ایده-ئال های گروهی که بدان تعلق دارند را در اثر انعکاس دهند (جهان¬نگری) و از این طریق، مردم سرزمین خود را از شرایط نابسامان جامعه و مشکلات آن آگاه سازند (بیشینه¬ی آگاهی ممکن). این دو نویسنده با خلق شخصیت¬هایی که پایان کارشان شکست است، به ترسیم ارزش¬هایی می¬پردازند که موقتاً از جامعه رخت بربسته¬اند.

محور اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر برداشت سنایی از عشق بر نگرش عطّار و مولوی به این مفهوم است. در این پژوهش پس از یافتن و طبقه بندی استعاره های شناختی به کاررفته در توصیف عشق در غزل های سه شاعر، نوع نگاه هر یک از سه شاعر به عشق بر اساس فراوانی و نوع نمود هر استعاره در غزلیات آنان تبیین شده است. در پایان با بررسی سیر نزولی یا صعودی فراوانی هر استعاره از سنایی تا مولانا و با توجّه به تفاوت نوع نمود برخی استعاره ها در غزل سه شاعر، در مورد تطوّر مفهوم عشق در غزل عارفانه از سنایی تا مولانا نتیجه گیری شده است. بر اساس نتایج این پژوهش، تفکّر عاشقانه از سنایی تا مولانا از عشق به مثابه زهد به سمت عشق به مثابه وجد حرکت می کند.

پژوهش حاضر به منظور بررسی استعاره های مفهومی مرتبط با واژه "شمس" در غزلیات شمس مولانا بر مبنای نظریه استعاره مفهومی انجام شده است. هدف از انجام این پژوهش، دست یابی به نظام استعاری مفهوم "شمس" و درک نوع نگاه و اندیشه مولانا نسبت به این مفهوم است. به این منظور، تمام غزلیات مولانا مورد بررسی قرار گرفته و از میان ابیاتی که واژه "شمس" در آن ها بکار رفته بود، استعاره های مفهومی آن استخراج شدند. یافته های پژوهش، چهار نتیجه را نشان می دهند: الف) مفهوم شمس در نگاه مولانا از بعد انسانی او آغاز می شود و تا مفهوم "خدا" بالا می رود. ب) در فرآیند استعاره سازی از این مفهوم، مولانا از مفاهیم متفاوتی در حوزه مبدا بهره گرفته است که در مواردی پدیده ها و مفاهیم کاملا عینی، در مواری ظرف و در شمار زیادی از استعاره ها، مفاهیم انتزاعی اما آشناتر از حوزه مقصد، در جایگاه مبدا قرار گرفته اند. ج) استعاره "شمس خداوند است" به عنوان کلان استعاره، در مرکز دیگر استعارات مرتبط با واژه شمس قرار گرفته است. د) مفهوم "نور" پربسامدترین حوزه و مفهوم "کعبه" کم بسامدترین حوزه های مبدا در فرآیند استعاره سازی از مفهوم "شمس" می باشند.

چکیده ندارد.

هدف اصلی این پژوهش معرّفی و تحلیل نمادهای رایج در سه دین یهود، مسیحیّت و اسلام در شعر نو فارسی است. به این منظور سروده های ده شاعر نوپرداز مطالعه و نمادهای دینی به کار رفته در شعر آن ها بررسی شد. بخش نخست پایان نامه، به تعریف نماد، انواع نماد، تفاوت نماد با استعاره و تشبیه و معرفی اجمالی شاعران مورد بررسی اختصاص یافته است. بدنه ی اصلی پژوهش، از صد و سی و دو مدخل تشکیل شده که به صورت فرهنگ الفبایی تنظیم گردیده است. در ذیل هر مدخل، معانی نماد مورد بررسی را در فرهنگ جهانی و ادبیّات کلاسیک فارسی آورده و سپس معانی ای که شاعران نوپرداز ایران وضع کرده اند، ذکر کرده ایم. بدین گونه از طریق مقایسه گستره ی معانی نمادها در ادبیّات کلاسیک ایران و جهان با آن چه در شعر نو فارسی مطرح شده، میزان نوآوری شاعران نوپرداز معلوم می شود. پایان بخش این تحقیق، ارائه ی تصویری کلّی از بازتاب نمادهای دینی در شعر هر کدام از شاعران مورد بررسی است.

در این پایان نامه روایات داستانی مشترک کتاب مقدس و قرآن، معرفی شده و از دیدگاه روایـت شناسی ساختگرا مورد بررسی قرار گرفته است و مباحث اصلی آن در شش فصل ارایه شده: فصل نخست مقدماتی است که زمینه ی آشنایی بیشتر با روایت و روایت شناسی ساختگرا را فراهم می آورد. فصل دوم، بررسی موقعیت پیرامتنی کتاب مقدس و قرآن است و به معرفی این دو کتاب و آثار تفسیری و عرفانی فارسی که درباره و پیرامون آنها نگاشته شده می پردازد. فصل سوم، به بررسی پیوند زیرمتنی و زبرمتنی کتاب مقدس و قرآن اختصاص یافته است. در این فصل روایات داستانی مشترک قرآن و کتاب مقدس معرفی شده و گزاره های اصلی مشترک آنها بر هم منطبق شده و به موارد افتراق و اختلافشان نیز اشاره شده است. در فصل چهارم، ساختار روایت در کتاب مقدس و قرآن مورد مطالعه قرار گرفته، که خود از پنج بخش اصلی تشکیل شده: بخش نخست بررسی موقعیت فرامتنی این روایات است که در آن به پاره ای از سازه ها و ساختارهای مشترک میان اساطیر، افسانه ها، فرهنگ یونان و تاریخ، با روایات قرآن و کتاب مقدس اشاره شده است. بخش دوم و سوم به ترتیب به بررسی ساختار داستان و گفتمان این روایات اختصاص یافته، بخش چهارم درباره ی تأثیر سبک روایی کتاب مقدس بر روایات تفسیری است و سرانجام پنجمین بخش از تأثیر سبک روایی قرآن بر روایات عرفانی سخن می گوید. در فصل پنجم روایت یوسف به عنوان یک نمونه ی برجسته و کامل از روایات داستانی مشترک دو کتاب مورد بررسی قرار گرفته است و سرانجام در فصل ششم دستاوردها و نتایج اصلی این پژوهش ارایه شده است.

زبان شناسی نقش گرا یکی از سه نگرش مسلّط زبان شناسی نظری است که زیرمجموعه های مختلفی از جمله دستور نظام مند دارد. دستور نقش گرایی هلیدی نظام صوری زبان را توأم با نظام معنایی و نقشی در بافت در نظر می گیرد بنابراین قابلیت مناسبی برای بررسی های ادبی و سبک شناختی دارد. هلیدی در نظریه ی خود سه سطح برای معنا مطرح می کند که عبارتند از: فرانقش تجربی، فرانقش بینافردی و فرانقش متنی. این پایان نامه با رویکرد زبان شناسی نقش گرا، گرایش دستور نظام مند هلیدی، به تحلیل و بررسی سبک رمان چراغ ها را من خاموش می کنم پرداخته است. پایان نامه در سه بخش اصلی تدوین شده که در هر بخش ابتدا نظریه ی هلیدی تبیین شده و سپس بر اساس آن رمان مذکور از نظر سبکی تحلیل شده است، در پایان هر بخش نیز داده های زبانی به دست آمده از متن رمان در قالب نمودار نشان داده شده است. در انتها بر اساس تحلیل ها و نمودارهای ارائه شده به نتایجی از این دست رسیده ایم؛ از حیث زبانی، رمان رئالیستی است و در آن زمان گذشته و وجه خبری بیشترین کاربرد را دارند، فرایندهای مادی، ذهنی و بیانی پرکاربردترین فرایندها در رمان هستند، ادات نگرشی کم کاربردترین نوع ادات هستند که گویای عدم قدرت راوی در بیان دیدگاه ها و اظهار عقایدش می باشد و... . در بخش سخن پایانی، مجموعه ی یافته های حاصل از تحلیل نتایج زبانی پایان نامه به صورت گزاره هایی کوتاه آمده است.

این رساله ، به بررسی جلوه های چند گانه ی موسیقی شعر ،در اشعار حسین منزوی می پردازد.به این منظور ،نخست در فصل اوّل به کلیّاتی چون تعاریف شعر ،وزن وموسیقی پرداخته آرای صاحب نظران ذکر می شود. فصل دوّم با عنوان آشنایی با شاعر ، به معرفی شاعر و آثار او پرداخته و در مورد فکر و زبان شاعر که در موسیقی شعرش بی تأثیر نیست ،توضیحاتی ارائه داده ایم. فصل سوّم که محور اصلی این رساله است، تحت عنوان کلّی موسیقی شعر منزوی به ترتیب در سه گفتار به بررسی موسیقی بیرونی، کناری و میانی شعر منزوی می پردازیم. در گفتار اوّل، با توجّه به این که منزوی شاعری نوآور در وزن و موسیقی بیرونی شعر است، با ذکر نمونه، میزان بهره وری شاعراز کیفّیت و کمّیّت هجاها ، ریخت شناسی و ارتباط آن با موسیقی بیرونی ،خروج از وزن و اختلالات وزنی مورد بررسی قرار گرفته است. گفتار دوّم به موسیقی کناری یعنی قافیه و ردیف و اهمیّت آن در ایجاد موسیقی و جلوه های بدیعی وزیبایی های آوایی پرداخته ایم.،در گفتار سوّم با عنوان موسیقی میانی شعر منزوی به جلوه های موسیقی درونی و معنوی در کنار هم پرداخته شده است. در پایان نیز با در نظر گرفتن آنچه گفته شده، به یک نتیجه گیری کلّی در باره ی موسیقی شعر منزوی می رسد.

موضوع این رساله چنان که از نامش برمی آید، بررسی کلیات عرفان سنائی است . این رساله در یک مقدمه وچهار بخش تنظیم شده است . بخش آغازین آن به بررسی مبانی نظری عرفان سنائی می پردازد. در این بخش موضوعاتی از قبیل خداشناسی و توحید، هستی شناسی، انسان شناسی، دنیا و امورات دنیوی، علم و علم آموزی، اخلاقیات ، مرگ و زندگی اخروی، شریعت و پیوند آن با طریقت و برخی موضوعات عرفانی دیگر نظیر حالات عرفانی، پیر و مرشد، خرقه و خانقاه و سماع صوفیانه مورد بررسی قرار گرفته است . بخش دوم رساله به بیان سلوک عملی اختصاص دارد. در این بخش به بررسی نظرات سنائی درباره مقامات عرفانی و دیگر اعمال صوفیانه - در سلوک طریقت انجام آنها ضروری است - می پردازیم. بخش سوم رساله حاضر به سیری در غزلیات می پردازد که در آن مضامین عرفانی نظیر عشق و عاشق و معشوق و همچنین بحثی درباره "تجلی شریعت در غزلیات " مطرح شده است . بخش چهارم هم به بررسی مسائل و مبانی عرفانی در قلندریات سنائی اختصاص دارد که در آن به موضوعاتی چون خرابات ، شخصیتهای نمادین خرابات ، بررسی مسائل و موضوعات شرعی در قلندریات پرداخته ایم. همچنین در بخش آغازین مقدمه کوتاه درباره سنائی و شعر او آمده است .