چکیده الف. موضوع و طرح مسئله (اهمیت موضوع و هدف): پژوهش حاضر با عنوان ارزیابی محتوای کتب تعلیمات اجتماعی بر اساس پرورش انواع مسئولیت پذیری و فرهنگ عمومی از دیدگاه معلمان شهرستان خوی می باشد. از آنجا که برنامه ها و فرصت های پیش بینی شده در محتوای کتابهای درسی باید دانش آموزان را انسانهایی فعال و مسئولیت پذیر تبدیل نماید تا بتوانند به ایفای نقش اجتماعی خود بپردازد. از این رو بررسی محتوای کتب که اغلب تنها فرآورده نظام های آموزشی متمرکز، بخصوص نظام آموزشی کشورمان هست از جهت پرورش حس مسئولیت پذیری و فرهنگ عمومی اهمیت و ضرورت می یابد. ب. مبانی نظری شامل مرور و مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسشها و فرضیه ها: مسئولیت پذیری یک مهارت اجتماعی است و دامنه وسیعی از رفتارهای نوجوانان را از جمله میزان فعالیتهای مشارکتی، احترام گذاشتن به مقررات و حقوق دیگران، رعایت ادب، وظیفه شناسی، امانت داری، نظم پذیری، تصمیم گیری آگاهانه و تعهد را دربرمی گیرد. ملکی (1388) بیان می کند؛ فرهنگ، مجوعه ای از ارزش، هنجار و رفتارها است که شیوه زندگی انسان را معین می کند و به کلیه فعالیت های فردی و جمعی او جهت می دهد. سوالات پژوهش: آیا در محتوای کتب تعلیمات اجتماعی دوره ی راهنمایی به رشد انواع مسئولیت پذیری دینی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی- مدنی، زیست محیطی توجه شده است؟ آیا در محتوای کتب به فرهنگ شهروندی، پرورش حس یگانگی نسبت به فرهنگ ملی و به پرورش فرهنگ خانواده توجه شده است؟ پ. روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامعه مورد تحقیق، نمونه گیری و روشهای نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، نحوه اجرای آن، شیوه گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها: روش تحقیق توصیفی- پیمابشی می باشد جامعه تحقیق شامل کلیه معلمان کتب تعلیمات اجتماعی شهرستان خوی، روش نمونه گیری خوشه ای و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته می باشد. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از آزمونهای ناپارامتریک ( آزمون علامت، فریدمن و من ویتنی) انجام شد. ت. یافته های تحقیق: نتایج تحقیق حاکی از آن است که از بین شش سوال مطروحه در طرح تحقیق به رشد مسئولیت پذیری دینی(سوال اول)، مسئولیت پذیری زیست محیطی(سوال سوم)، پرورش حس یگانگی نسبت به فرهنگ ملی خود( سوال پنجم) و پرورش فرهنگ خانواده(سوال ششم) در حد متوسط توجه شده است و به مسئولیت پذیری اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی – مدنی(سوال دوم) خیلی خوب توجه شده است ولی به پرورش فرهنگ شهروندی( سوال چهارم) توجهی نشده است. ث. پیشنهادات: مفاهیم مربوط به فرهنگ عمومی در قالب خاطرات، داستان ها، اشعار و مفاهیم جذاب اجتماعی جهت دریافت بهتر و تأثیرپذیری بیشتر توسط دانش آموزان ارائه شود. از آنجا که به مقوله فرهنگ شهروندی توجه کمتری شده است، در بحث آموزش مفاهیم تربیت شهروندی، آموزش اندیشیدن به صورت انتقادی و داشتن دید نقادانه به وقایع اجتماعی، سیاسی و حقوق اجتماعی می تواند به افزایش محتوای آموزش مباحث کمک کند. استفاده از نتایج پژوهش حاضر در واقع می تواند راهنمایی هایی را برای بهبود برنامه های رسانه های گروهی در اختیار مسئولان صدا و سیما قرار دهد.