این رساله دربردارنده ی یک مقدمه و سه باب است که باب نخست از دو فصل و دو باب دوم و سوم هر کدام از سه فصل تشکیل شده است. در باب نخست، خاستگاه رویکرد تراژیک در سروده های خلیل حاوی مورد بررسی قرار گرفته است؛ منظور از خاستگاه در این بخش از پژوهش آن دسته از عواملی است که در شکل گیری، ماندگاری و نمود بینشی تراژیک و سرشار از اندوه، نومیدی و احساس شکست و ناکامی شاعر، تأثیری انکارناپذیر دارد. فصل نخست این باب به بررسی اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی- تمدنی لبنان در زمان شاعر پرداخته است. محورهای اصلی این بخش از جستار عبارت اند از: فاجعه ی مصیبت بار فلسطین در سال 1948م، تصمیم جمال عبدالناصر، رئیس جمهور مصر جهت ملی سازی کانال سوئز در سال 1956م، بروز جنگ داخلی در لبنان در سال 1958م، وقوع کودتای نظامی در لبنان و آغاز آشوب های داخلی در سال 1961م، شکست قیام بزرگ عربی از اسرائیل در جنگ ژوئن 1967م و سرانجام پیشروی نیروهای اسرائیلی در خاک لبنان در ششم ژوئن 1982 م. نگارنده تلاش کرده است تا در فصل دوم با بررسی و تأمل در ابعاد گونه گون زندگی، تحصیل، اندیشه، محتوا و مضمون آثار شعری خلیل حاوی و عوامل احتمالی تأثیرگذار بر مرگ او، به واکاوی شخصیت این شاعر و اندیشمند بزرگ دست یازد. در باب دوم رساله ی پیش رو، نمود سازه های تیرگی، تباهی و ویرانی در رویکرد تراژیک سروده های شاعر مورد توجه قرار گرفته است؛ منظور از رویکرد تراژیک، درونی شدن باور نومیدی و شکست و فراگیر گشتن اندیشه ی نابودی، مرگ و تباهی در ذهن شاعر و بروز آن در مفاهیم و واژگان سروده های اوست. فصل نخست این باب به بررسی نمود تیره ی دو مفهوم «پری» و «عشق» در سروده های خلیل حاوی اختصاص یافته است؛ مبانی اندیشگانی که نگارنده در این بخش بر آن ها تکیه نموده است، عبارت اند از: بازگشت به بی گناهی و پاکی نخستین و دوری جستن از پلیدی دوران معاصر و دیگر، توصیف و تصویر عشق کام نایافته ی شاعر به میهن عربی و بانوی شاعر عراقی. فصل دوم باب دوم نیز به بررسی نمود اگزیستانسیالیسم در شعر و اندیشه ی این شاعر پرداخته است، مبانی اصلی شکل دهنده ی این فصل عبارت اند از: بررسی رابطه ی میان مرگ و گناه؛ رابطه ی میان پریشانی، نگرانی و دلهره با احساس گنهکاری؛ توجّه به زمان به عنوان محور اصلی بودن هستنده در جهان و نمود احساس بی قراری و نا امنی و در فصل سوم این باب، نمود ادبیات ویرانشهری با بررسی ویرانشهر جهانی و ویرانشهر عربی در سروده های حاوی مورد توجه قرار گرفته است. مهمترین مولفه های این فصل عبارت اند از: ایستایی زمان، تداخل زمان در مکان، واکنش انسان معاصر در برابر سترونی و ایستایی زمان، حاکمیت پلیدی و شر و تباهی بر جهان، بازتاب نجوای شاعر با پاکی به افسانه پیوسته ی انسان نخستین و ترسیم کشمکش پاکی و پلیدی. باب سوم رساله ی حاضر به بررسی نمود سازه های خیزش فرهنگی و تولد دوباره در سروده ی خلیل حاوی اختصاص داده شده است. نگارنده در فصل نخست این باب، شخصیت و اندیشه ی خلیل حاوی را در آرمان خیزش عربی مورد توجه قرار داده است. دیباچه ی این فصل، بیان جهت گیری خلیل حاوی نسبت به فرهنگ است و بخش اصلی نوشته با واکاوی شعر بلند «البحار و الدرویش» از دفتر رودبار خاکستر آغاز گشته، با بررسی چکامه ی زیبای «الجسر» از همان دفتر و همچنین شعر بلند «رساله الغفران من صالح إلی ثمود» از دفتر تندر زخمی ادامه یافته و با چکامه ی «ضَبابٌ و بُروق» از همان دفتر (تندر زخمی) به پایان رسیده است. فصل دوم به بررسی پیوند میان آنیما از انگاره های روانشناسی یونگ با زایش دوباره در فراخوان خیزش حاوی پرداخته است. در این بخش از رساله پس از ترسیم دورنمایی از آفاق اندیشه ی خلیل حاوی، پیوند میان آنیما و تولّد دوباره و کیفیت تجلی کهن الگوی آنیما- در آن دسته از سروده های خلیل حاوی که ذیل عنوان «تولد دوباره» قابل واکاوی می باشند- در دو دفتر شعر «نهر الرماد» و «بیادر الجوع» مورد واکاوی قرار گرفته است و عوامل زمینه ساز این نوع تجلی در ذهن و زبان شاعر به شکل ضمنی مورد توجه قرار گرفته است. فصل فرجام بخش این رساله نیز به واکاوی نمادهای خیزش در سروده های خلیل حاوی اختصاص یافته است. نویسنده در این فصل، به واکاوی نمادهایی مانند مسیح مصلوب، خضر و لَعازَر در حوزه ی نمادهای دینی، صاعقه و توفان، نمک و گوگرد و غار و باد در گستره ی طبیعت و تموز(بعل)، ایشتر(عشتار) و فینیق(ققنوس) در گستره ی اساطیر پرداخته است.

تصاویر بیانی، همواره به عنوان صور خیال در ادبیات مطرح بوده اند. امّا زبان شناسی نوین آنها را صرفاً آرایه ای ادبی و زیبایی آفرین نمی داند و آنها را از دیدگاه های مختلف بررسی می کند. در این پژوهش سعی بر آن است تا آنها از دیدگاه زبان شناسی شناختی بررسی شوند، دیدگاهی که تصاویر بیانی را به مثابه ی فرآیندی ذهنی و شناختی معرفی می نماید و جزئی از پیکره ی زبان می داند. داده های این جستار، شامل تمام آیات سوره ی بقره است. پژوهش حاضر تلاش دارد تا نشان دهد در نقد جدید با کدام رویکرد زبان شناسی می توان به انواع تصاویر بیانی در سوره ی بقره را بررسی کرد؟ رویکرد قرآن در تبیین مفاهیم انتزاعی چگونه است؟ هم سویی تصاویر بیانی قرآن کریم با فرهنگ عربی در دوره ی نزول به چه میزانی است؟ و رویکرد های روانشناسانه در جهت گیری های زبان شناختی تصاویر بیانی قرآن چه جایگاهی دارد؟ این پژوهش در چهار باب سامان یافته است که یافته های آن نشان می دهد قرآن از این سازوکارها نه فقط برای زیبایی آفرینی بلکه برای تبیین مفاهیم انتزاعی و مجرد بهره برده است تا این معانی را بر اساس تجربیات بشر برای او مفهوم سازی کند و این از آن روی است که نظام مفهومی انسان، نظامی استعاری است که در زبان نمود پیدا می کند و به همین سبب بسیاری از مفاهیم قرآن کریم نیز با زبانی استعاری و در قالب تصاویر بیانی نمود یافته است.

با دقت در تاریخ ادبیات از گذشته تا بحال درمی یابیم که نوگرایی منحصر به زمان خاصی نمی شود و از آغاز همراه بشر و ادب و تاریخ او بوده است. ما در این پژوهش، به دنبال چیستی نوگرایی و همچنین روشن ساختن اینکه سرعت روند مدرنیسم در عصر معاصر در پی چه اتفاقاتی بوده است و مهم ترین عوامل سیاسی و اجتماعی موثر بر مدرنیسم و مخصوصا ادبیات عرب و فارسی کدام است؟آیا نوگرایی عصر معاصر که تمام جنبه های زندگی بشر را در برگرفته به طور کامل سنت ها را در هم می شکند یا اینکه بنیان آن بر پایه هایی از سنت شکل گرفته است؟ برای بررسی زمینه های نوگرایی در شعر مراجعه به تاثیر عوامل فرهنگی ،سیاسی ، اجتماعی و ... ضروری است زیرا شاعران از میان مردم بر می خیزند اگرچه همیشه با مردم و برای مردم سخن نمی گویند و شعرشان در همه دوره ها بازتاب زندگی مردم نیست ولی به هر صورت پیوستگی و نسبتی با فرهنگ و شرایط حاکم بر جامعه دارند در این زمینه نظریات صاحبنظرانی از جمله ادونیس و نیما تا حدودی راه را برای ما روشن می سازد.

نام های خاص غیرعربی به اعتقاد بسیاری از دانشمندان در قرآن وجود دارند که به دودسته تقسیم می شوند: دسته¬ی اوّل، به دلیل نام خاص و غیرعربی بودن غیر منصرف اند و دسته¬ی دوّم به جهت تأنیث یا آمدن ال تعریف بر سر آن ها منصرف می باشند. با توجّه به جستجوی انجام شده توسّط مترجم، هیچ گونه کتابی به زبان فارسی در موضوع نام های خاص غیرعربی در قرآن، یافت نگردید، لذا ضرورت ترجمه¬ی کتابی در این زمینه با عنوان «الأعلام الأعجمیّه فی القرآن» به چشم می خورد که برای پژوهشگران می تواند مفید واقع گردد. هدف از ترجمه¬ی این کتاب در گام اوّل برشماری و شرح نام های خاص غیرعربی در قرآن و در ثانی آشنایی با دیدگاه دانشمندان درباره¬ی این نام ها هست. مترجم در انجام این کار با بهره گیری از میانه روی در ترجمه سعی بر آن داشته که ترجمه¬ای روان و نزدیک به متن اصلی ارائه دهد تا جانب وفاداری نیز رعایت شود. برآیند نهایی ترجمه نشان می دهد که قرآن کریم واژه هایی معرَّب در خود جای داده که وجود این واژگان در قرآن منافاتی با عربی بودن آن ندارد.

آنیما در واقع جنب? ناخوآگاه زنان? ذهنی یک مرد است که از ناهشیار جمعی سرچشمه می گیرد.این کهن الگو از مهم ترین کهن الگوهایی می باشدکه یونگ-روان شناس شهیر سوئیسی-آن رابررسی کرده است. هدف اصلی از نوشتار حاضر بررسی نمود آنیما در اشعار بدر شاکر السیاب واحمد شاملو می باشد.سیاب به عنوان نامدارترین پیشگامان شعر نو عربی وآغازگر جنبش شعرآزاد ،از نظر ادبی در تاریخ ادبیات عراق وهم? کشورهای عربی دارای اهمیت بسیار است.احمد شاملو نیز پرچمدار شعرسپید ایران و از بزرگترین شاعران جهان است که نقش برجسته ای در تحول شعر فارسی داشته است. هدف نگارنده از انجام پژوهشی با این عنوان،آشنایی خواننده با نظری? کهن الگوهای یونگ وانعکاس آن در ادبیات،تطبیق دیدگاه دو شاعردرباره ی نمادهای باروری وزندگی وچگونگی استفاد? آن ها از آنیما در اشعارشان است. این پژوهش بارویکردی تحلیلی_تطبیقی می تواند راهگشای ناقدان،پژوهشگران ودانشجویان حوزه ادبیات تطبیقی عربی و فارسی باشد و افق های تازه ای در انجام پژوهش های میان رشته ای بگشاید. برآیند نهایی پژوهش حاضربا نظر به نابسامانی اوضاع سیاسی_اجتماعی عراق در زمان سیاب واحساس اندوه،شکست وبیماری شاعر،بیانگر نمود منفی ونسبتا تیره روان زنانه در سروده های اودر مقایسه باحضور روشن،مثبت واثربخش آنیمادر شعر شاملو می باشد.

امل دنقل از شاعران عربی به شمار می رود که در نهضت شعر عربی نقش چشم گیری داشته است. درباره‏ تجربه ی شعری او پژوهش‏هایی نقدی در زمینه ی محتوا و جنبه های هنری انجام شده است. هدف این کتاب پرداختن به دیدگاه های نقدی است که به تجربه ی امل دنقل اختصاص دارد. اختصاص یافتن مطالب این کتاب به حوزه ی نقد شعر عربی، ضرورت انجام این پژوهش را مشخص می کند. تلاش کردیم با ترجمه ی این کتاب از یک سو دیدگاه های نقدی اختصاص یافته به موضوعات شعری در تجربه ی امل دنقل را روشن کنیم و از سوی دیگر سعی نمودیم با روش ترجمه مناسب و نزدیک به متن، ترجمه را ارائه دهیم. مهم ترین دستاورد این پژوهش روشن کردن اساسی‏ترین موضوعات شعر امل دنقل بر مبنای پژوهش های نقدی است؛ دستاورد های این کتاب رهگشای ناقدان و محققان در حوزه ادبیات معاصر خواهد بود و به عنوان منبع مناسبی در بررسی شعر پایداری به حساب می آید.

موضوع خودکشی به عنوان پدیده‏ای معاصر نزد ادبا و اندیشمندان عرب به گونه ای که امروزه می بینیم در زمان های گذشته وجود نداشته است. این کتاب به دو بخش تقسیم می شود. نویسنده در بخش اول به خودکشی ادبا و فرهیختگان عرب می پردازد و از خودکشی خلیل حاوی، اسماعیل ادهم، تیسیر سپول و ... و بیان دلایل آن و تبیین گرایش به مرگ در شعر آن ها سخن می گوید. وی در بخش دوم به تجربه های روائی و داستانی ادبای عرب می پردازد و تلاش می کند رابطه ی آثار جبرا را با زندگی نامه ی خود نوشت او «البئر الأولی» تبیین کند. دستاورد های این کتاب، راهنمای دانشجویان و ناقدان در حوزه ی بررسی روانشناختی ادبیات معاصر عربی خواهد بود و توضیح می دهد که چه عاملی ادیب و اندیشمندی را که به شهرت و محبوبیت دست یافته است وا می دارد تا به زندگی اش پایان دهد.

حادثه ی کربلا و شهادت امام حسین (ع) به عنوان جرقه ای که هماره آتش احساسات ولایی را فروزان نگه داشته و رنگی تازه و بی نظیر به ادبیات دینی بخشیده است ، همواره به عنوان یک ضرورت، توجه پژوهشگران را به خود معطوف داشته است. این پژوهش برآن است تا با استفاده از روش توصیفی تحلیلی پس از بررسی شعر عاشورایی و تصاویر،موسیقی ،شخصیت ها و موضوعات آن و تبیین دقیق آن ها، به بررسی اشعار عاشورایی چهار کشور مهم در این حوزه(عراق،سوریه،لبنان،فلسطین)بپردازد.دراین رهگذر دو تن از برجسته ترین سرایندگان شعر عاشورایی؛ برای هر کشور انتخاب شده است.