زبان به عنوان موثرترین وسیل? بیان اندیشه و دنیای درون و مهم ترین راه ارتباط انسان ها با یکدیگر و نیز با جهان بیرون مطرح است که هنوز تعریف مشخص و واحدی ندارد. این عدم رسیدن به تعریف واحد، از یک سو ناشی از پیچیدگی های زبان و جنبه های فراوان آن است و از سویی دیگر به دلیل زمینه های متفاوت فکری و مکاتب خاص دانشمندان زبانشناس می باشد. البته این تعاریف متفاوت، نه تنها ناقض هم نیستند بلکه در حقیقت کامل کنند? یکدیگرند. یکی از موضوعات مطرح در زبانشناسی، بررسی و توصیف زبان از نظر چگونگی جانشینی و هم نشینی کلمات و جملات است برای ساختن جمله های بی شمار در هرزبان. این بخش از زبان، «دستور زبان» نام دارد که چگونگی پیوند واژه ها در جمله و روابط میان آنها را مورد بررسی قرار می دهد. مطالعات دستوری به خصوص مطالعات دستوری در آثاری خاص، علاوه بر پاسخ دادن به برخی دشواری های معنایی آن اثر خاص، راه را برای مطالعات دستوری همزمانی و درزمانی هموارتر می سازد. قائم مقام فراهانی به عنوان یکی از تأثیرگذارترین نویسندگان عصر قاجار و حتی پس از آن شناخته شده است، به گونه ای که وی را یکی از نقاط عطف تاریخ نثر فارسی به شمار آورده اند که احیاء کنند? نثر فارسی در دور? قاجار است و تحول نثر دور? مشروطه و پس از آن، به سوی سادگی را باعث شده است. در این پایان نامه با عنوان « توصیف ساختمان دستوری منشآت قائم مقام فراهانی » تلاش شده است که این اثر ادبی قرن سیزدهم از منظر توصیف ساختمان دستوری بر پایه نظریه گشتاری، بررسی شود و این توصیف، به ترتیب واحدهای زبان، از کوچک به بزرگ (1 ـ واج، 2 ـ تکواژ، 3 ـ واژه، 4 ـ گروه ها؛ شامل: گروه های اسمی، وصفی، قیدی، حرف اضافه ای و گروه فعلی، 5 ـ جمله) انجام شده است به گونه ای که هر واحد، فصلی مجزا را به خود اختصاص داده است. روشی که برای این کار استفاده شده است، مطالع? کتابخانه ای و فیش برداری است و در برخی از فصل ها از روش آمارگیری نیز استفاده شده است. کلیدواژه ها: دستور زبان فارسی، نظری? گشتاری، منشآت قائم مقام فراهانی