نام پژوهشگر: میترا آروین
میترا آروین غلامرضا دهقان
داکسی ریبونوکلئیک اسید نقش بسیار مهمی را در حیات ایفا می کند. در سال های اخیر، مطالعه ی ساختار، اتصالات اختصاصی، مکانیسم و دینامیک میانکنش مولکول های کوچک با مارپیچ دو رشته dna، توجهات روزافزونی را به خود جلب کرده است، دلیل این امر این است که این میانکنش ها ممکن است رونویسی و ترجمه dna در محیط درون بدن را تحت تأثیر قرار دهند و یا باعت جهش در ژن ها گردند که این موارد می تواند منشأ بعضی از بیماری ها گردد. مطالعاتی در زمینه ی جهش زایی یا تخریب ژنتیکی در ارتباط با مولکول های کوچک از جمله آفت کش ها یا افزودنی های غذایی از طریق میانکنش با dna در محیط آزمایشگاه صورت گرفته است. در این مطالعه ما به بررسی میانکنش سه افزودنی غذایی رایج به نام های آزوروبین، سانست یلو و کینولین یلو با dna پرداخته ایم. این ترکیبات به عنوان رنگ کننده ی غذایی در بعضی از کشورها از جمله ایران استفاده می شوند. مطالعات صورت گرفته نشان داده است که این سه رنگ غذایی ممکن است دارای اثرات مخربی در بدن باشند. ما به بررسی امکان اتصال این سه رنگ غذایی با dna پرداختیم که دریافت بهتری از مکانیسم اتصال و اثرات این ترکیبات روی ساختار دوم dna بدست می دهد. در این راستا از تکنیک های طیف سنجی از جمله طیف سنجی ماوراءبنفش-مرئی، فلورسانس و دورنگ نمایی دورانی، اندازه گیری ولتامتری چرخه ای و ویسکوزیمتری جهت تخمین حالت اتصالی اصلی و ثابت اتصال این رنگ ها با dna استفاده شد. طیف جذبی ماوراء بنفش-مرئی هر سه ترکیب هایپوکرومیسیتی را در حضور dna نشان داد. در حالی که با اضافه کردن آزوروبین و کینولین یلو به dna طیف جذبی آن کاهش می یابد. بعلاوه توسط تیتراسیون جذبی ثابت اتصال آزوروبین، سانست یلو و کینولین یلو به ترتیب 104×2/6،104×0/7 و 103×4/5 بر مولار تخمین زده شد. طیف فلورسانس آزوروبین با اضافه کردن dna دچار خاموش سازی شد و مطالعات اتصال رقابتی توسط قرمز خنثی در اتصال به dna نشان داد که کینولین یلو به وسیله رقابت با قرمز خنثی موجود در سیستم قرمز خنثی-dna با dna میانکنش می کند این در حالی است که سانست یلو تنها می تواند موجب رهایی مقادیری از مولکول های قرمز خنثی گردد. روش ولتامتری چرخه ای نشان داد که جریان پیک آندی و کاتدی مربوط به آزوروبین و کینولین یلو با اضافه کردن dna کاهش می یابد. طیف دورنگ نمایی دورانی dna در اتصال به آزوروبین تغییرات کونفورماسیونی مشخصی مانند تبدیل فرم b-dna به فرم a-dna را به نمایش گذاشت در حالی که کینولین یلو و سانست یلو موجب پایدارتر شدن فرم راست گرد b-dna می شوند. گرانروی dna در حضور هر سه ترکیب تغیرات ناچیزی را نشان می دهد. تمامی نتایج نشان می دهد که آزوروبین و سانست یلو از طریق اتصالات خارجی و به احتمال زیاد از طریق اتصال به شیار و کینولین یلو از طریق اتصال به شیار و درج شوندگی جزئی به dna متصل می گردند.