نام پژوهشگر: سمیه یارمحمدی

جغرافیای تاریخی قرآن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1390
  سمیه یارمحمدی   جعفر نکونام

این پژوهش درباره جغرافیای تاریخی قرآن است و در آن بازتاب جغرافیای تاریخی عرب عصر نزول در قرآن بررسی شده است. توجه به احتمالات زیاد مطرح شده توسط صاحبنظران در مورد جغرافیای تاریخی وقوع برخی از وقایع و قصص قرآن و نادیده انگاشته شدن بُعد معهودیت این وقایع برای عرب عصر نزول جهت ترجیح اقوال، اهمیت چنین تحقیقی را نمودار می کند. از رهگذر این تحقیق مشخص می شود، برای فهم بستر جغرافیای تاریخی آموزه های قرآن که در قالب وقایع و قصص گوناگون غالباً برای عبرت گیری بیان شده اند، نیاز به حفاری و کارهای باستان شناسی در مناطق گوناگون جهان نیست و پژوهش های این چنینی باید بر اساس معهودات عرب زمان نزول قرآن باشد و نه بر پایه تطبیق هر مصداقی بر آیات قرآن. با نگاهی کلی به جغرافیای تاریخی وقایعی که در مورد آن ها اختلاف نظر وجود ندارد، می توان به این نتیجه رسید که وقایع قرآن در محدوده جزیره العرب و نواحی همجوار آن که با عرب عصر نزول ارتباط داشته اند، رخ داده اند. هم چنین جغرافیای تاریخی وقایعی که در مورد آن ها اختلاف نظر وجود دارد از همین محدوده تجاوز نمی کند. بر این اساس جغرافیای وقوع قصه آدم (ع) و نوح (ع) در بین النهرین، زیستگاه قوم عاد در شمال عربستان، غار اصحاب کهف در اردن، مجمع البحرین در فلسطین و سد ذوالقرنین در شمال بین النهرین بوده است.