چکیده: هدف: هدف تحقیق حاضر مقایسه دو جلسه تمرین ورزش در آب با حجم های مختلف بر آدیپونکتین و مقاومت انسولینی در زنان دیابتی نوع دو بود. مواد و روش ها: هشت زن دیابتی نوع دو یائسه (سن9/4 ±6/56 سال و 5/2 ± 5/28 bmi=) انتخاب و در یک طرح متقاطع در سه هفته متوالی به ترتیب در سه گروه کنترل، تمرین یک (تمرین با حجم پایین، ورزش در آب به مدت 45 تا 50 دقیقه) و تمرین دو (تمرین با حجم متوسط، ورزش در آب به مدت 65 تا 70 دقیقه) قرار گرفتند. شدت ورزش در هر دو گروه تمرینی مشابه و برابر 60 تا 70 درصد hrmax بود. غلظت سرمی آدیپونکتین، انسولین و گلوکز به دنبال 10 تا 12 ساعت ناشتایی شبانه، بلافاصله و 24 ساعت بعد از اجرای پروتکل در سه گروه اندازه گیری شد. هم چنین، مقاومت به انسولین با شاخص homa-ir در تمامی گروه های پژوهش اندازه گیری شد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس (anova) یکطرفه و با اندازه گیری مکرر در سطح معناداری کمتر از 05/0 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد بلافاصله و 24 ساعت پس از تمرین، آدیپونکتین در گروه کنترل با گروه های تمرین با حجم پایین و تمرین با حجم متوسط تفاوت معنی داری نداشت )05/0 > p). انسولین بلافاصله و 24 ساعت پس از تمرین بین سه گروه تفاوت معنی دار نشان داد. به طوریکه انسولین بلافاصله پس از تمرین در هر سه گروه افزایش داشت ولی این افزایش در گروه های تمرین با حجم پایین و با حجم متوسط در مقایسه با گروه کنترل کمتر بود. بین دو گروه تمرینی با حجم پایین و متوسط تفاوت معنی داری وجود نداشت. در 24 ساعت پس از تمرین انسولین در گروه تمرین با حجم پایین در مقایسه با گروه تمرین با حجم متوسط کاهش معنی دار بیشتری داشت )05/0 > p). گلوکز بلافاصله پس از تمرین در گروه تمرین با حجم پایین با گروه تمرینی با حجم متوسط تفاوت معنی دار نشان داد. به طوریکه افزایش معنی دار بیشتری در گلوکز در گروه تمرینی حجم پایین در مقایسه با گروه تمرینی حجم متوسط مشاهده شد )05/0 > p). در 24 ساعت پس از تمرین تفاوت معنی داری بین سه گروه در گلوکز وجود نداشت. شاخص homa-ir بلافاصله پس از تمرین، در سه گروه افزایش یافت )05/0 > p) ولی این افزایش در دو گروه تمرینی حجم پایین و متوسط نسبت به گروه کنترل کمتر بود. البته بین دو گروه تمرینی با حجم پایین و متوسط تفاوت معنی داری وجود نداشت. در 24 ساعت پس از تمرین تفاوت معنی داری در شاخص homa-ir بین گروه ها وجود نداشت. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان می دهد که یک جلسه فعالیت ورزش در آب تغییر معنی داری در آدیپونکتین سرم زنان دیابتی نوع دو ایجاد نمی کند، اما باعث تغییرات موقتی مطلوبی در گلوکز و انسولین می شود. واژگان کلیدی: تمرین ورزش در آب، آدیپونکتین، انسولین، شاخص homa-ir، دیابت نوع دو