نام پژوهشگر: پروین پذیرا
پروین پذیرا وحید ذوالاکتاف
پیشینه: در حال حاضر، اندازه گیری زوایای مفاصل بدن معمولا توسط گونیامتر مکانیکی دو بازویی انجام می شود. دقت این ابزار 1 درجه و پایایی آزمون ـ آزمون مجدد آن حدود 90/0 گزارش شده است. در عمل، مهمترین محدودیت این وسیله تعیین دقیق محل محور و امتداد بازوهای ثابت و متحرک آن بر روی بدن می باشد. بنابراین، می توان سه منبع احتمالی خطا برای این ابزار در نظر گرفت. شیب سنج الکتریکی ابزاری تک بازویی و بی نیاز از محور است. بنابراین، منابع احتمالی خطا در آن به یک کاهش یافته است. در این مطالعه، ضمن طراحی و ساخت یک شیب سنج الکتریکی با همکاری گروه الکترونیک، بررسی می شود که آیا شیب سنج الکتریکی تک بازویی خصوصیات روان سنجی بهتری از گونیامتر مکانیکی دارد یا نه؟ روش: روایی اولیه شیب سنج الکتریکی توسط مقایسه عملکرد آن با یک معیار مکانیکی و روایی نهایی آن با یک معیار مثلثاتی انجام گرفت. معیار مثلثاتی دقیق ترین روش اندازه گیری زاویه است. عینیت و پایایی توسط محاسبه آلفای کرونباخ برای اندازه های تولیدی در سه نوبت آزمون سه آزمونگر محاسبه شد. اندازه گیری ها بر روی 30 زاویه متغییر در "خمش ران با زانوی کشیده" و 20 زاویه متغییر در "دورش شانه با آرنج کشیده" انجام شد. سه آزمونگر هر کدام به طور جداگانه هر زاویه واحد را سه بار با فاصله حدود دو ساعت اندازه گرفتند. اندازه گیری ها یک بار با شیب سنج الکتریکی و یک بار با گونیامتر مکانیکی انجام شد. جهت مقایسه ثبات اندازه های ابزار سنتی و ابزار جدید، اندازه گیری های فوق توسط آنوای سه سویه مقایسه گردید. نتایج: بر اساس هر دو معیار مکانیکی و مثلثاتی، برای شیب سنج الکتریکی ضریب روایی برابر 000/1 و میزان خطا کمتر از یک درجه بود. برای شیب سنج الکتریکی، عینیت 999/0 و پایایی از 974/0 تا 993/0 بود، در حالیکه برای گونیامتر مکانیکی عینیت از 802/0 تا 966/0 و پایایی از 760/0 تا 961/0 بود. برای آزمون خمش ران با زانوی کشیده، اختلاف بین آزمونگرها با شیب سنج الکتریکی 74/1و با گونیامتر مکانیکی 33/16 درجه بود (05/0>p). برای آزمون دورش شانه با آرنج کشیده، اختلاف بین آزمونگرها با شیب سنج الکتریکی و گونیامتر مکانیکی به ترتیب برابر 35/0 و40/4 درجه بود (05/0>p). بحث و نتیجه گیری: در این تحقیق مشخص شد که عینیت و پایایی شیب سنج الکتریکی بهتر از گونیامتر مکانیکی و در حد عالی است. خطای اندازه های شیب سنج الکتریکی برای زوایای فیزیکی کمتر از یک درجه و برای زوایای بدنی کمتر از 2 درجه بود. در حالی که خطای گونیامتر مکانیکی برای سنجش زوایای انسانی به 16 درجه (8 برابر) می رسید. این داده ها قویا از جایگزین سازی شیب سنج الکتریکی حمایت می کند. یافته فرعی تحقیق حاصر آن است که در روان سنجی ابزارها، ضرایب بالای عینیت و پایایی می تواند فریبنده باشد و علاوه بر آنها باید به میزان بزرگی خطای اندازه گیری نیز توجه داشت. کلیدوا ژه ها: شیب سنج الکتریکی، خصوصیات روان سنجی، زوایه مفصل.