نام پژوهشگر: فخری سادات حیدری
فخری سادات حیدری سید اسماعیل قافله باشی
نسخه ی خطّی«مصاحب الخلوات» اثر میرزا فریدون بن محمّد قاسم بندپی حلال خور خانلر (متوّفی 1245 هـ..ق) یکی از آثار اخلاقی دوره ی متقدّم قاجاریّه است که به سال 1209 هـ..ق به زبان فارسی به رشته ی تحریر درآمده است.مولّف با برگزیدن آیات، احادیث، اشعار و اقوال اخلاقی از آثار متقدّمان کوشیده است، سنّت اندرز نامه نویسی را که از شیوه های مرسوم در زبان فارسی و عربی است، ادامه دهد. نمونه ی چنین کتابی در تاریخ ادب فارسی، از روزگاران کهن تا زمان مولّف و حتّی پس از آن، اندک نبوده است. همچنین باید در نظر گرفت مولّف شیعه بوده و در کتاب خود سنّت اندرزنامه نویسی را با نقل اقوال از حضرات ائمّه پیوند داده و این موضوع خود امتیازی برای کتاب او محسوب می شود. همان طور که از نام اثر پیداست مطالب مفیدی در باب آداب همنشینی و مصاحبت و انتخاب مصاحب نیکو داراست. افزون برآن مطالبی از این کتاب خاصّ پادشاهان و کارگزاران حکومتی است که آن را در ردیف سیاست نامه ها قرار می دهد.میرزا فریدون از میان خاندان مشهور و بزرگ «حلال خوران» مازندران برخاسته بود؛ خاندانی که در تکیه زدن آقا محمّدخان قاجار بر اریکه ی قدرت، نقش بسیار موثری ایفا کردند. وی، خود از طبقه ی دبیران و کاتبان فاضلی بود که در دربار فتحعلی شاه قاجار، مشاغلی چون مستوفی گری و منشی گری را بر عهده داشت. نثر ساده و روان و در عین حال ادیبانه ی او گواه بر این مطلب است. از آثار دیگر او می توان به «درّه ی چهارپاره» و «بحراللآلی» اشاره کرد که هنوز منتشر نشده اند.