چکیده: گونه های phytophthora با دامنه میزبانی وسیع باعث ایجاد بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه در بسیاری از گیاهان چوبی و علفی می شوند. در این مطالعه به منظور بررسی بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه درختان گردو در تابستان و پاییز سال 1388 از باغ های مناطق مختلف شهرستان های سیرجان و بافت شامل نصرآباد، بلورد، بوجان، جاده بافت، زین آباد و حیدر آباد بازدید به عمل آمد و از درختان بیمار با علائم ضعف عمومی، کم برگی، زردی خفیف در برگ ها، پوسیدگی طوقه و خروج ترشحات سیاه رنگ از ناحیه آلوده طوقه، خاک اطراف طوقه درختان آلوده و منابع آب مورد استفاده جهت آبیاری باغ های گردو نمونه برداری گردید. با استفاده از محیط کشت نیمه انتخابیcma-parp و روش تله گذاری با برگ مرکبات در کل سی و پنج جدایه phytophthora از نمونه های جمع آوری شده جداسازی گردید. شناسایی جدایه های phytophthora بر اساس خصوصیات ریخت شناسی مانند شکل پرگنه ها بر روی محیط کشت، رشد پرگنه ها در دماهای مختلف، شکل اسپورانژیوم و اندازه آن، تشکیل ااسپور، تولید کلامیدوسپور و تورم ریسه و خصوصیات مولکولی انجام گردید. بررسی خصوصیات مولکولی بر اساس روش pcr-rflp ( با دو آغازگر its6-its4 و برش محصول عمل با سه آنزیم برشی taqi، mspi وalui) و استفاده از آغازگرهای اختصاصی pca246 , pca247 (جهت شناسایی p. cactorum) و آغازگرهای pci248 pci24 (برای شناسایی p. citricola) انجام شد. در این مطالعه از سی و پنج جدایه بدست آمده، پانزده جدایه مربوط به p. citrophthora بود که از طوقه، خاک و آب مناطق گردو کاری بوجان شهرستان سیرجان و جاده بافت جداسازی گردید. اسپورانژیوم ها کروی، تخم مرغی تا گلابی شکل، دارای پاپیل، متوسط اندازه 8/29×50 میکرومتر و دمای بهینه رشد °c 25 بودند. ده جدایهp. cactorum از خاک، طوقه، ریشه و آب مناطق نصر آباد و بلورد شهرستان سیرجان جداسازی و شناسایی گردید که دارای اسپورانژیوم های کروی و پاپیل دار با متوسط اندازه 5/22×63/25 میکرومتر و دمای بهینه رشد °c 25 بودند. ده جدایه نیز به عنوان p. citricola با اسپورانژیوم های گرد تا گلابی شکل، دارای پاپیل کوچک و متوسط اندازه 46/30 × 25/50 از طوقه، خاک و آب مربوط به مناطق زین آباد و حیدرآباد جداسازی و شناسایی شدند که دمای بهینه رشد این جدایه ها نیز °c 25 بود. بیشترین جدایه های بدست آمده از طوقه درختان آلوده و آب به ترتیب مربوط به گونه های p. citrophthora و p. citricola بود و از خاک نیز دو گونه p. citrophthora و p. cactorum هر کدام با چهار جدایه فراوانی بیشتری نسبت به p. citricola (با دو جدایه) داشتند .در این مطالعه تنها یک جدایه p. cactorum از ریشه آلوده و از منطقه نصرآباد جداسازی و شناسایی گردید. آزمون بیماری زایی با انتخاب دو جدایه از هر گونه در یک طرح کاملا تصادفی و با پنج تکرار بر روی میوه های سیب و شاخه های بریده شده گردو انجام شد. بر اساس نتایج حاصل از مایه زنی بر شاخه های بریده شده گردو، ریسه های p. citricola نسبت به p. cactorum و p.citrophthora پیشروی سریع تری در شاخه های مایه زنی شده داشته و بر این اساس p. citricola به عنوان مهاجم ترین گونه تشخیص داده شد. بر اساس نتایج حاصل از آزمون بیماری زایی جدایه ها بر روی میوه سیب، بیشترین و کمترین میزان بیماریزایی به ترتیب مربوط به p.citrophthora و p. citricola بود. بخش هایی از حاشیه بافت های دارای علائم بیماری در شاخه های بریده شده گردو و میوه های سیب مایه زنی شده بر روی محیط کشت cma-parp قرار داده شد و عامل بیماری مجددا جداسازی و شناسایی گردید.