بسیاری از ادبا و شاعران معاصرعراق از جمله شاگردان مکتب سیدجمال الدین به شمار می آمدند که یکی پس از دیگری نغمه های ادبی خود را با شور و نشاطی اسلام گرایانه و ملی زینت می دادند. یکی از طلایه داران این نوع شعر اصلاح طلب «معروف رصافی» بود که به شدت تحت تأثیر اندیشه های اسلامی سیدجمال الدین قرار گرفت و در سرزمینی که واپس گرایی دینی برآن حاکم بود و طغیان می کرد در آتش اصلاح گرایی اسلامی دمید و آن را شعله ور ساخت. هرچند برخی از علمای دینی متعصب رصافی را به بی دینی و بد دینی متهم نمودند، اما به حقیقت او شاعری متعهد به مبادی اسلام و ملتزم به هویت ملّی خود بود. پژوهش حاضر با رجوع به دیوان این شاعر بزرگ عراق، و با استخراج برخی مفاهیم و موضوعات دینی و تطبیق آنها با آیات قرآنی و روایات معصومین (ع) بر آن است تا اثبات کند او به معنای حقیقی کلمه، شاعری اسلام گرا و مدافع دین مبین اسلام بود که شعرش را ابزاری برای بیداری ملت قرار داد و به این ترتیب می کوشید آنان را با عنایت به آموزه های اسلام از تحمل آن همه ذلت و خواری برهاند.