نام پژوهشگر: بشیر علوی

بررسی اشعار منوچهر آتشی براساس نقد چهار جانبه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه یزد 1390
  بشیر علوی   یدالله جلالی پندری

منوچهر آتشی(1310-1384) از شاعران پیرو سبک شعری نیما است. وی که شاعری معلم بود، بعد از کودتای 28 مرداد 1332ش، در پهنه ادبی ایران شهرتی حاصل کرد. اشعار او هم در بردارند? شعر کلاسیک است و هم شعر نو نیمایی. او با انـتشار نخستین اثرش « آهنگ دیگر» (1339) جایگاه قابل توجهی در میان شاعـران معاصر به دست آورد. یکی از انواع نقدهای موجود درادبیات فارسی، نقد چهار جانبه است؛ نقدی که شفیعی کدکنی به عنوان «نمودار شعر فارسی در قرن اخیر» در بخش آخر کتاب ادوار شعر فارسی مطرح نموده است وی اصول و موازینی کاملاً علمی را برای نقد شعر و شاعر بیان می دارد که بدین طریق شعر را درچهار جهت( محور پشتوانه فرهنگی، محور فنی وهنری، محور گسترش درجامعه ومحور عواطف انسانی) مورد نقد و بررسی قرار می دهد. هرمحورآن خود دارای شاخه هایی است که معیار علمی بودن جهت آن محور را مشخص می نماید. این نقد تا قبل از چاپ کتاب ادوار شعر فارسی ، به این صورت مورد مطالعه واستفاده قرار نمی گرفته است. شعرمنوچهر آتشی در هر چهار جهت نقد چهارجانبه حرکت مطلوبی داشته است. ولی در محور «فنی وهنری» در درجه عالی تری قرار دارد وشاعر توانسته با به کار گیری موسیقی های مختلف، روانی وسلاست شعر خود را بالا ببرد با این توضیح که موسیقی های شعر آتشی همه در خدمت عاطفه اند. جایگاه دوم در اشعار آتشی را محور «پشتوانه فرهنگی» می گیرد در این محور آتشی با توجه به این که مترجم زبان انگلیسی بوده و این امر به مطالعه بیشتر وی در آثار ادبی زبان ها ی دیگر کمک شایانی کرده است، توانسته علاوه بر ذکر فرهنگ وشاخص های آن در ادبیات ایران از امور فرهنگی وعلمی وتاریخی دیگر ملل نیز بهره ببرد. محور«عواطف انسانی» در مرتبه سوم شعرقرار می گیرد که آتشی در این محور به هرسه «من فردی، اجتماعی وانسانی» توجه می کند، ولی حرکت شعر وی در «من اجتماعی» بیشتر است آتشی با گسترش طیف اجتماعی شعر در محور« عواطف انسانی» خود را شاعرسمبولیسم اجتماعی معرفی می کند. ضعیف ترین حرکت محور اشعار آتشی درمحور «گسترش در جامعه» بوده است که این محور تا کنون درجه پایین تری رانسبت به سه محور دیگر دارد. کلمات کلیدی: منوچهر آتشی، نقد، نقد چهارجانبه، شعر فارسی معاصر.