نام پژوهشگر: سهیلا شیرمحمدی
سهیلا شیرمحمدی حسین عساکره
هوای غالب در یک مکان که از عناصر متفاوتی تشکیل شده است، در دراز مدت اقلیم آن مکان را شکل می دهد. در این میان دو عنصر اصلی اقلیم، دما و بارش می باشد. دما از نمایه های اصلی در مطالعات اقلیمی بوده و در تعیین سایر عناصر اقلیمی نیز عامل مهمی به شمار می رود. بارش نیز به دلیل نقش کلیدی آن در زندگی و فعالیت های انسان و موجودات زنده اهمیت فوق العاده ای دارد. بنابراین بررسی رفتار و رابطه این دو عنصر با اهمیت و آینده نگری آن ها ضروری به نظر می رسد. پژوهش حاضر سعی در بررسی و شناخت رفتار های حاکم بر این فراسنج ها، رابطه موجود بین آنها در شهر زنجان و ارائه یک چشم اندازی از نوع رفتار این دو عنصر در آینده دارد. برای این منظور از دوره آماری 53 ساله (1387-1335) ایستگاه هواشناسی زنجان استفاده شده است. در این میان برای بررسی اقلیمی دما و بارش از روش های متفاوت مثل الگو های رگرسیونی، مقایسه های چند گانه، تحلیل طیفی، مدل های زنجیره مارکوف استفاده شده است. برای آینده نگری دما و بارش نیز از الگو های فوریه بهره گرفته شده است. برای بکار گیری این روش ها از نرم افزار هایی نظیر ، ، و استفاده شده است. نتیجه حاصل از بکارگیری این تکنیک ها نشان می دهد که بارش در زنجان با یک روند خطی در حال کاهش و دما با روند سهمی در حال افزایش است. میانگین دما و بارش در بیشتر دوره های سه ساله متوالی، تفاوت های معنادار با هم دارند و همین طور دمای دارای چرخه های 5/3 – 3 ساله، 5/2 و 18 ساله و بارش نیز چرخه های 3 و 6 ساله دارد. ماه های فروردین و اردیبهشت بالاترین احتمال وقوع روز بارانی و بالاترین احتمال بارندگی با تداوم چند روزه را دارا هستند. ماه های فصل تابستان نیز بالاترین احتمال روز های خشک را نشان می دهد. نتیجه الگو سازی دما و بارش ماهانه و سالانه مشخص ساخت که الگو های فوریه برای بررسی رفتار نوسانی دما در این مکان به دلیل تغییرات و بی نظمی های فراوان آن، برازش مناسبی ندارد. الگوی برازش یافته بر بارش ماهانه نیز شامل سه همساز 53 ، 106 و 212 است که قادر به تبیین حدود 50 درصد از تغییرات نوسانی بارش است.