در طی هزاره ها حکما کوشیده اند تا مباحث فلسفی را بر اساس برهان و استدلال توضیح دهند ولی عارفان همواره به عقل و استدلال پایبند نیستند و آن را در طریق معرفت مرکبی کندرو می دانند ،آنان می خواهند با عشق و مجذوبیت به حقیقت هستی متصل گردند و در این سلوک روحی و معنوی راه عشق را هموارتر و نزدیک تر از راه عقل می شناسند. در این میان دو شاعر – عارف یعنی شیخ محمود شبستری و شیخ شهاب الدین ابراهیم گشنی در مثنوی معنوی خویش مباحث فلسفی را با مراحل سیر و سلوک قلبی عرفا مطابقت داده و به آن آهنگی یگانه بخشیده اند آنان برهان و عرفان را در پر تو معارف قرآنی در یک هیأت وحدانی درقالب نظم و به زبان رمز بیان داشته اند . این پایان نامه موضوع ،مقایسه تطبیقی مثنوی«ازهار گلشن »اثر شیخ شهاب الدین ابراهیم گلشنی عارف (قرن 9و10 ه.ق ) را با مثنوی «گلشن راز » زاد? طبع شیخ محمود شبستری عارف قرن (7و 8ه.ق)مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد. در این تحقیق نخست دیدگاه های مشترک هردو شیخ در ابعاد مختلف زبانی ،موضوعی ،محتوایی استخراج تهیه و تنظیم گردیده است .(روش کشفی) و سپس مبانی نظری مربوط به موضوع مورد بحث و مقایسه قرار گرفته و ذیل هر بحث شاهد مثال هایی مربوط به مباحث ذکر گردیده سپس میزان کاربرد و تأثیر پذیری شیخ گلشنی از آراءو اقوال شیخ محمود شبستری در چند بخش ارائه گردیده : 1)سّر آفرینش 2)اَطوار وجود انسان 3)سیر سا لک 4)چگونگی سلوک سا لک 5)انسان کامل و در خاتمه از یافته های تحقیق نتیجه گیری به عمل آمده است . شیخ گلشنی به تتبع ازشاعران گرانقدری چون شیخ شبستری می بالد وی دراین منظومه خویش معانی فلسفی وعرفانی را مورد استفاده قرار داده و عقاید شیخ گلشنی با افکار شیخ محمود شبستری مشابهت بسیار دارد.