از نقوش کاملاً ممتاز و مشخص سفالینه های سلجوقی ، نقش جانوران خیالی است که از جمله نقوش مورد علاقه ی ایرانیان باستان بوده و همواره بر بوم های متفاوت تجسم یافته است. در ابتدای ظهور اسلام در ایران نقش این موجودات کمرنگ شده اما با ورود و استیلای ترکان سلجوقی بر ایران شاهد ظهور و رواج دوباره ی این نقش مایه در آن دوران و دودمان های پس از آن هستیم. این جانوران موهوم و خیالی که از نقش مایه های مورد پسند دوره ی سلجوقی است ، تعاملی منحصر بفرد با ادبیات آن دوران دارد و نمود آن را در متون ادبی به خصوص در قصه ها و یا در عجایب نامه ها – که داستان هایی در قالب متون علمی هستند– می توان مشاهده نمود. در این پژوهش علاوه بر شناخت و طبقه بندی نقش جانوران ترکیبی ، در پی مطالعه ی تطبیقی این نقش در آثار هنری ایران باستان با کاشی ها و سفالینه های ایران اسلامی سده ی چهارم تا هفتم هجری / دهم تا سیزدهم میلادی هستیم و همچنین به چرایی وفور این نقش مایه در دوران سلاجقه می پردازیم . در این راستا با در نظر داشتن رویکرد شمایل شناسانه ( آیکونولوژی ) به پیشینه ی فرهنگی و مذهبی این دودمان اشاراتی خواهد شد.