نام پژوهشگر: محمد نبی زارعی

ترجمه 1000 بیت از دیوان شریف رضی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه سمنان 1390
  محمد نبی زارعی   احسان اسمعیلی طاهری

چکیده در این پایان نامه ترجمه ی هزار بیت از جلد اوّل دیوان شریف رضی، شاعر دوره ی طلایی زبان و ادبیات عرب، یعنی سده های چهارم و پنجم هجری قمری آمده است. معنی فارسی لغات و اصطلاحات مشکل هر بیت نگاشته شده و نقش نحوی برخی کلمات، ذکر گردیده و از این طریق پیچیدگی معنوی بیت کم شده است. همچنین مرجع ضمایر، تقدیم و تأخیر، حذفیات دستوری و اسلوب جمله های انشایی و دیگر مواردی که به نحوی در ترجمه از عربی به فارسی موثر است در حد توان نگارنده، ذکر گردیده است.آرایه های بدیعی (طباق، جناس، مراعات نظیر و غیره) که دلالت بر موسیقی داخلی و معنوی شعر دارد، آورده شده است. در انتهای پایان نامه معرفی شاعر و دیوان شعر وی و موضوعات شعری دیوان همراه با ذکر نمونه های شعری از میان هزار بیت مورد بررسی ذکر گردیده است. گام نخست در پرداختن به شعر شاعران، شناخت واژه ها، اصطلاحات و معنی و مفهوم ابیات است. علاوه بر اهداف گوناگونی که برای هر ترجمه ای متصور است، نگارنده در این تحقیق بر اساس فرایند نحوی، آمیزه ای از ترجمه ی ادبی و روان انجام داده است تا علاوه بر شناخت بیش تر الفاظ و ترکیب های شعر رضی، مفاهیم خلاقانه و جدید وی که حاصل احساسات، رنج ها، تجربه هاو اندیشه های عالمانه ی اوست، را به علاقه مندان ارائه دهد. غزل وی سراسر، عشق آسمانی است. رثای خاص وی صادقانه و مدح و تمجید او از پدر و دوستان فرهیخته ی خویش تنها از سر محبّت و علاقه سروده شده است و نه به غرض دیگر. هجو وی به قصد تأدیب و تنبیه است نه تمسخر و غیبت و تهمت. همه ی این موارد نگارنده را وا داشته است که به اصل اشعار پرداخته و با آوردن معادل فارسی برای الفاظ شعر وی که موهبت خداوندی به وی است بهره ای هرچند اندک از فضای حاکم بر روح و زندگی این شاعر و جامعه ی زمان وی از طریق سروده هایش به خواننده فارسی-زبان رسانده شود. و نیز بیش از 120 مورد اختلاف در کلمه یا کلمات یا حروف و یا اعراب، در دیوانهای چاپ مختلف پیدا کرده است. واژگان کلیدی: ترجمه، موقعیت نحوی، معانی واژه ها، آرایه های بدیعی. نقد