چکیده: مقدمه: افزایش بیش از حد کلسترول خون نقش مهمی در تصلب شریان یا آرتروسکلروز ایفاء می کند. برگهای آرتیشو در گذشته در طب سنتی در بسیاری از بیماریها به خصوص افزایش چربی خون مورد استفاده قرار گرفته اند. فسفاتیدات فسفوهیدرولاز (pap) موجب تسریع کردن فسفرزدایی از فسفاتیدات می شود و این موجب ایجاد diacylglycerol و فسفات غیرآلی می شود. این آنزیم، تنظیم کننده کلیدی در متابولیسم گلیسرو لیپیدها می باشد. با توجه به اینکه مصرف کنگر فرنگی موثر بر چربی خون است ولی در مکانیسم این اثر بررسی نشده است، بنابراین هدف این تحقیق بررسی اثرکنگر فرنگی بر فعالیت pap کبد، سطوح چربی سرم و میزان تری گلیسیرید کبد در رژیم غذایی کلسترولی موش های صحرایی می باشد. مواد و روش ها: موش های صحرای بصورت تصادفی به چهار گروه رژیم غذایی تقسیم شدند. گروه اول (کنترل شده) یک رژیم غذایی معمولی را دریافت کردند. گروه سوم و دوم یک رژیم حاوی چربی را به مدت 2 هفته دریافت کردند که شامل 5/0 درصد اسید کولیک، 20 درصد روغن آفتابگردان و 2 درصد کلسترول بود. به علاوه ، گروه سوم و گروه دوم از آب حاوی 3 درصد اتانول برای نوشیدن استفاده کردند. در گروه سوم بعد از 2 هفته، 10 درصد از برگهای آرتیشو را به مدت 45 روز در رژیم غذایی خود دریافت کردند، در حالی که موش های صحرایی در گروه دوم همان رژیم غذایی چربی دار را تا پایان آزمایش مصرف کردند. گروه چهارم غذایی معمولی همراه با 10 درصدی برگهای آرتیشو دریافت کردند. در روز شصتم، فعالیت pap کبد، تری گلیسیرید سرم، کلسترول تام ، میزان تری گلیسیرید کبد میزان مالون دی آدئید پلاسما و میزان ظرفیت آنتی اکسیدانی پلاسما مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج: در گروه دارای رژیم حاوی روغن و کلسترول به تنهایی ( گروه دوم) فعالیت آنزیم فسفاتیدات فسفو هیدرولاز (pap) نسبت به گروه اول (گروه کنترل) وگروه چهارم (گروه دارای رژیم حاوی کنگرفرنگی) یک کاهش معنی داری را نشان داد، در حالی که با گروه سوم(گروه دارای رژیم حاوی کنگر فرنگی همراه روغن) اختلاف معنی داری را نشان نداد . در گروه دارای رژیم حاوی روغن و کلسترول به تنهایی ( گروه دوم) میزان تری گلیسیرید کبدی نسبت به گروه اول (گروه کنترل)، گروه چهارم (گروه دارای رژیم حاوی کنگرفرنگی) وگروه سوم(گروه دارای رژیم حاوی کنگر فرنگی همراه روغن) یک افزایش معنی داری را نشان داد. همچنین میزان تری گلیسیرید کبدی در گروه سوم(گروه دارای رژیم حاوی کنگر فرنگی همراه روغن) یک افزایش معنی داری را نسبت به گروه چهارم (گروه دارای رژیم حاوی کنگرفرنگی) و گروه اول (گروه کنترل) نشان داد. در گروه دارای رژیم حاوی روغن و کلسترول به تنهایی ( گروه هیپرلیپیدمیک) تری گلیسیرید سرم نسبت به بقیه گروه های مورد آزمایش یک افزایش معنی داری را نشان داد. همچنین مصرف کنگرفرنگی به تنهایی باعث کاهش تری گلیسیرید سرم در رتهای گروه چهارم (گروه دارای رژیم حاوی کنگرفرنگی) می گردد. در مقایسه با گروه هیپرلیپیدمیک اختلاف معناداری داشت . در گروه دارای رژیم حاوی روغن و کلسترول به تنهایی، کلسترول افزایش یافته و با سایر گروهها اختلاف معنی داری نشان داد . همچنین میزان کلسترول سرم درگروهی که رژیم غذایی فقط حاوی کنگر فرنگی بود یک کاهش معنی دار کلسترول تام سرم در مقایسه با سایر گروهها دیده شد. در گروه دارای رژیم حاوی روغن و کلسترول به تنهایی ( گروه دوم) غلظت hdl سرم نسبت به گروه اول (گروه کنترل) و گروه چهارم (گروه دارای رژیم حاوی کنگرفرنگی) یک افزایش معنی داری را نشان داد، در حالی که با گروه سوم(گروه دارای رژیم حاوی کنگر فرنگی همراه روغن) اختلاف معنی داری را نشان نداد . در گروه دارای رژیم حاوی روغن و کلسترول به تنهایی ( گروه دوم) غلظت مالون دی آلدئید نسبت به گروه اول (گروه کنترل)، گروه چهارم (گروه دارای رژیم حاوی کنگرفرنگی) وگروه سوم(گروه دارای رژیم حاوی کنگر فرنگی همراه روغن) یک افزایش معنی داری را نشان داد. همچنین فعالیت غلظت مالون دی آلدئید در گروه سوم(گروه دارای رژیم حاوی کنگر فرنگی همراه روغن) نسبت به گروه چهارم (گروه دارای رژیم حاوی کنگرفرنگی) و گروه اول (گروه کنترل) دارای افزایش معنی داری بود. در گروه دارای رژیم حاوی روغن و کلسترول به تنهایی ( گروه دوم) تری گلیسیرید سرم نسبت به بقیه گروه های مورد آزمایش یک کاهش معنی داری را نشان داد. همچنین در گروه سوم (گروه دارای رژیم حاوی کنگر فرنگی همراه روغن) ظرفیت آنتی اکسیدانی نسبت به گروه چهارم (گروه دارای رژیم حاوی کنگرفرنگی) و گروه اول ( گروه کنترل) اختلاف معنی داری را نشان نداد . طرف دیگر ظرفیت آنتی اکسیدانی در گروه چهارم (گروه دارای رژیم حاوی کنگرفرنگی) نسبت به گروه اول ( گروه کنترل) یک افزایش معنی داری را نشان داد. بحث و نتیجه گیری: هرچند مصرف کنگر فرنگی به همراه یک رژیم غنی از چربی به نظر می رسد که تاثیری بر فعالیت آنزیم نمی گذارد ولی نتایج بدست آمده در اینجا حاکی از اثرات مفید مصرف کنگر فرنگی در کاهش میزان تری گلیسرید کبدی و سرمی و کلسترول سرم است. بنابراین مصرف کنگر فرنگی به همراه رژیم های غذایی غنی از چربی می تواند در کاهش تجمع چربی درکبد و ایجاد کبد چرب و عواض ناشی از آن موثر باشد. همچنین مصرف کنگر فرنگی باعث کاهش میزان مالون دی آلدئید پلاسمای گردید که احتمالا" مربوط به فعالیت آنتی اکسیدانی ترکیبات مذکور در کنگر فرنگی بوده است. از طرف دیگر، مصرف کنگر فرنگی در رژیم های چرب غذایی می تواند با بالا بردن سطح ظرفیت آنتی اکسیدانی پلاسما از روند پراکسیداسیون چربیها جلوگیری کند واژگان کلیدی: آرتیشو، فسفاتیدات فسفو هیدرولاز، تری گلیسرید، کلسترول، هیپرلیپیدمی