چکیده به منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن و الگوی کشت مخلوط بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم و نخود معمولی، آزمایشی در سال زراعی 89-1388 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشگاه گنبد به اجرا در آمد. در این بررسی 4 الگوی کاشت (کشت خالص گندم (w)، کشت مخلوط 2 ردیف گندم و 1 ردیف نخود (w2c1)، کشت مخلوط 1 ردیف گندم و 2 ردیف نخود (w1c2) و کشت خالص نخود (c)) و 5 میزان نیتروژن (0، 25، 50، 75 و 100 کیلوگرم در هکتار) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر الگوی کاشت و نیتروژن مصرفی بر عملکرد دانه، ارتفاع گیاه، وزن هزار دانه، وزن خشک، شاخص برداشت و عملکرد معادل گندم معنی‏دار بود. اثر متقابل الگوی کاشت × نیتروژن بر صفات فوق بجز ارتفاع و وزن خشک معنی‏دار بود. تیمار کشت خالص گندم با مصرف 75 کیلوگرم نیتروژن با 5819 کیلوگرم دانه حداکثر و تیمار کشت خالص نخود با مصرف 100 کیلوگرم نیتروژن با 1483 کیلوگرم در هکتار حداقل عملکرد را تولید کردند. حداکثر و حداقل ارتفاع و وزن خشک به ترتیب مربوط به تیمار کشت خالص گندم و کشت خالص نخود بود. حداکثر و حداقل وزن هزار دانه به ترتیب از تیمار کشت خالص نخود با مصرف 25 کیلوگرم نیتروژن و کشت خالص گندم با عدم کاربرد کود نیتروژن به دست آمد. تیمار کشت خالص گندم با مصرف 75 کیلوگرم نیتروژن حداکثر شاخص برداشت و تیمار کشت خالص نخود با کاربرد 100 کیلوگرم نیتروژن حداقل شاخص برداشت را داشت. حداکثر و حداقل درصد پروتئین دانه از تیمار کشت خالص نخود و کشت خالص گندم به دست آمد. با افزایش مصرف نیتروژن، درصد پروتئین دانه افزایش یافت. حداکثر میزان پروتئین از تیمار کشت خالص گندم با مصرف 100 کیلوگرم و حداقل آن از تیمار کشت مخلوط یک ردیف گندم و دو ردیف نخود با عدم کاربرد کود نیتروژن به دست آمد. کشت مخلوط از لحاظ نسبت برابری زمین نسبت به تک کشتی برتری نشان نداد. نسبت برابری زمین با 88/0 در کشت مخلوط دو ردیف گندم و یک ردیف نخود حداکثر بود. ضریب نسبی تراکم در گندم و نسبت رقابتی و شاخص غالبیت گندم در هر دو تیمار کشت مخلوط بیشتر بود. کشت مخلوط سودمندی اقتصادی نداشت. کلمات کلیدی: کشت مخلوط، نیتروژن، گندم، نخود، نسبت برابری زمین.